Hilesine bulana 50 lira

Kent Müzesi'nden tarihçi Evren Dayar tarafından derlenen kitapta, rakı reklamlarının Osmanlı'da 2'nci Meşrutiyet Dönemi'nden sonra serbest olduğuna dikkat çekildi. Çalışmada, İstanbul, İzmir, Ankara ve Konya gibi illerde yayımlanan 'Babalık', 'Tasfir', 'Ahenk' gibi birçok gazetede de benzer alkollü içki reklamı görmenin mümkün olduğu belirtildi.

Antalya gazetelerinde de özellikle 1924 ve 1925 yıllarında çok sayıda rakı ve tütün ilanı yayımlandığı, bu ilanlarda öncelikli olarak 'sıhhat' ve 'keyif' temalarına vurgu yapıldığı kaydedilen çalışmada, bunların sıklıkla vurgulanıyor olmasının nedeninin kaçak rakı üretiminin yaygınlığı olduğu ifade edildi. Gazetelerdeki 'Sıhhat ve keyfini arzu edenlere müjde! Baküs, Üzüm Kızı, Keyif Rakı, konyak ve şarap gelmiştir', 'Hilesini bulanlara 50 lira mükafat verilir' gibi reklamlar dikkati çekti.

Osmanlıca yayımlanan ve Türkçe'ye çevrilen bu ilginç reklam ve ilanlar, yayım tarihleriyle şöyle:

30 Eylül 1341/1925: "Sıhhat ve keyfini arzu edenlere müjde! Baküs, Üzüm Kızı, Keyif Rakı, konyak ve şarap gelmiştir. Kalekapısı'nda İçellizade Celal ve Yukarıpazar'da Hasan Efendiler'in mağazalarına koşunuz."

11 Haziran 1340/1924: "Halis üzüm rakısı. Ruhsat-ı resmiyeyi haizdir. Hem nefis hem de halis üzümden yapılmış düz rakı içmek ister misiniz? O halde, mükemmel ve temiz imbiklerden çekilmiş her türlü mevad-ı muzırradan (Zararlı madde) ari ve ağızları mühürlenmiş Hilal-i Cemal Bey Fabrikası'nın muamelatını arayınız. Hem ucuz hem de cilalı bir keyif verir. Toptan ve perakende olarak Bali Bahçesi'ndeki fabrikada satılır."

20 Ağustos 1340/1924: "Taklitlerinden kaçmak için ağzındaki mühre ve bu gazetedeki alamete dikkat olunması rica olunur... Sıhhatinizi gözetmek isterseniz zirdeki (aşağıdaki) etiketli rakıyı arayınız. Halis üzümden mamul düz rakı. Hilesini bulanlara 50 lira mükafat verilir. Deposu Yoncaaltı'nda Şamlızade Mehmet Hamdi ve Şürekası. Bu defa küşadına muvaffık olduğumuzda depomuzda şimdilik yalnızca düz rakı çıkarılmaktadır. İş bu rakının halis üzümden imal edilmekte olduğu ve son derece de itina olunmakta bulunduğundan nefasetine ve diğerlerine faik olduğu tabiidir. Bu maruzatımız ancak bir defa tecrübe ile anlaşılacaktır. Hariçten sipariş kabul olunur."

25 Mayıs 1926: "Hilesini ispat edene 200 lira mükafat vereceğiz! Dem Rakı Fabrikası. Elli santigrat derecesinde halis üzüm ve anasondan mamul Dom Rakı'nın okkası 160, toptan 145 kuruşa satılıyor. Birkaç günlük fırsatı kaçırmayınız."

7 Aralık 1925: "Mustafa ve şeriki Ahmet. Moralı Kasımağazade. Yukarı Pazar'da halis üzüm ve anasondan mamul hilesiz muhabbet rakısı füruht (satmak) olunmaktadır. Arzu eden zevata ikram olup, hilesi ve aks-ı zuhurunu (çarpma etkisi) görürse aldığı rakının parası iade olunacağı arz olunur beyefendiler."

23 Ekim 1925: "Ekstra Rakı Fabrikası. Bizzat Kalamaki'den celb edilen taze üzüm ve Çal'dan getirilen gayet nefis üzümler ile bol anasonlu elli santigrat derece olup diğerlerinin cümlesine faik bulunan düz ekstra saf rakılar, şişe bedeli hariç olarak perakende suretiyle kıyyesi 160 kuruşa ve toptan tenzilatla satılmakta olduğundan, Yoncaaltı karşısında Şamlızade Mehmet Hamdi deposuna müracaat etmeleri. Hariçten vuku bulacak siparişat der-akab irsal (arkasından gönderilir) olunur."

18 Nisan 1928. "Antalya'da meşhur Sefa Rakı Fabrikası deposu. Yenikapı Caddesi, Türk Eli Sokağı. Dört seneden beri faaliyette bulunarak Anadolu'nun her tarafında nefasetle şöhret bulan muvakkaten (geçici) tatil edilmiş iken bu defa tekrar küşat ile ihracata başladığını muhterem müşterilerime tebşir ederken halis üzüm ve en temiz anasondan imal edilmekte olduğunu, dahil ve hariçten vukuu bulacak siparişatın derhal gönderilerek memnun bırakılacağını da der-hatır (hatırda) ettirmek isterim."

Mehmet ÇINAR/ ANTALYA, (DHA)