Sosyal medyadaki dolandırıcılık yöntemleri

Adliyelere ulaşan rakamlara baktığımda rakamlar oldukça ürkütücü.

Son yıllarda yorulmadan, terlemeden, emek vermeden para kazanmak isteyen çetelerin, organize suç örgütlerin ve gözü dönmüş vurguncuların gözü masum vatandaşlarda. 

Vurguncuların '1004 çeşit' yöntem kullandığını görev yaptığım başta Emniyet teşkilatı ve Bakırköy Adliyesi olmak üzere uzun yıllar yaptığım araştırmalarda tespit ettim. Hatta konuya ilişkin bir kitap çalışması bitmek üzere.

Dolandırıcılık eylemleri malesef her geçen gün artıyor. Örneğin, geçtiğimiz yıl dolandırıcılık olaylarında 483.163 dosya sayısı ile bir önceki yıla oranla yüzde 41 artış gerçekleşti. 

 Adliyelere ulaşan dosya sayısına göre, 1004 çeşit dolandırıcılık olayı gerçekleşti. Marmara, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ise açılan davalardaki ilk sırayı "mal varlığına karşı işlenen suçlar" kapsamında dolandırıcılık suçu oluşturdu.

Malvarlığına karşı suçlar kapsamında dolandırıcılık suçu sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Adana, Gaziantep, Kayseri, Aydın, Diyarbakır, Batman, Şanlıurfa, Tekirdağ, Kütahya, Yalova ve Gümüşhane yer aldı.

İstanbul’da, internet üzerinden sosyal medya ve bankacılık sistemlerini kullanarak vatandaşları dolandıran şebeke sayılarında ise patlama yaşandı.

İstanbul’da sadece polis sorumluluk bölgesinde organize ve nitelikli internet dolandırıcılığı şebeke sayısı, 3’e katlandı. Şebeke sayısı yüzde 270 artarken, günde ortalama 110-120 vatandaşın savcılığa dolandırıcılık nedeniyle şikâyette bulunuyor.

Ceza mahkemelerinde seçilen on suç türüne göre yıl içinde açılan dosya sayısı artış oranları incelendiğinde 2022 yılında bir önceki yıla göre en fazla artışın sırasıyla dolandırıcılık, çocukların cinsel istismarı ve hırsızlık suç türlerinde olduğu görüldü. Ceza mahkemelerinde seçilen on suç türüne göre dolandırıcılık suçu içeren dosyaların gelen dosyalara oranı, %, 2015-2022 yılları arası yüzde 47,06 artış oldu.

Suç oranı sadece ülke içinde artmakla kalmayıp, son yıllarda Türkiye Avrupa’da organize suç endeksinin en yüksek olduğu ülke konumuna geldi. 2023 skoru biraz daha kötüleşen Türkiye dünyada ise 14. sırada bulunuyor.  Küresel Organize Suçlar Raporu, Türkiye’de çeşitli mafya gruplarının hükümet ve diğer siyasetçilerle yakın ilişki kurarak polis ve yargı karşısında koruma sağladıklarının aktarıldığını bildirdi. Türkiye’nin 2023 skoru 7,03 puan. Bu skor 2021 yılında 6,89 idi. Bu son iki senede işlerin biraz daha kötüye gittiğini gösteriyor.

Uluslararası Organize Suç İnisiyatifi’nin Küresel Organize Suç Endeksi 2023 raporunda Endeks BM üyesi 193 ülke içinde gelişen organize suç faaliyetlerini karşılaştırıyor. Araştırma için organize suça ilişkin yayınlar incelenerek veriler toplanıyor. Yerel uzmanlar ve gruplar bunların doğruluğunu kontrol ediyor. Sonra da endeks skoru ortaya çıkıyor. 1 en düşük, 10 ise en yüksek skor. Yüksek skorlar bu ülkede organize suç oranının yüksek olduğunu gösteriyor.

Çete ve Organize suç skoru için ülkedeki suç ortamı ve suç aktörlerine bakılıyor. Bunlar toplam 20 alt başlıktan oluşuyor. Suç ortamına dair başlıklar arasında insan ticareti, insan kaçakçılığı, silah kaçakçılığı, eroin ticareti, kokain ticareti, sentetik uyuşturucu ticareti, mali suçlar, yenilenemez kaynakların yasadışı ticareti, uyuşturucu ticareti gibi başlıklar bulunuyor. Suç aktörleri için ise mafya grupları, kriminal ağlar, devlet bağlantılı aktörler, yabancı suç aktörleri ve özel sektör aktörleri inceleniyor.

Ülke olarak karnemiz de pek iç açıcı değil. Küresel Organize Suç Endeksi’nin zirvesinde ise 8,15 puan ile Myanmar yer alıyor. Ardından Kolombiya ve Meksika geliyor. İran, Türkiye ile aynı puan ile yine 14. Sırada bulunuyor. Rusya ise 6,87 puan ile 19. sırada. Türkiye Avrupa ülkeleri arasında ise ilk sırada. Organize Suç Endeks skoru en yüksek olan AB ülkesi ise İtalya oldu. 

Bizim toplum olarak hukuk medya okuryazarlığımız hem zayıf hem de çok az. 26 yıl Polislik yaptım. Hiçbir insanı telefonla arayarak para pul, altın isteyen Polis göremedim. 

Telefonda kendini Polis olarak tanıtan birisi sizden para, altın vb bir şeyler istiyorsa hemen telefonu kapatıp arayan numarayı şikâyet edin.

 Telefon dolandırıcılığında hedefte yaşlılar var. Kendini Savcı, Polis, Hâkim, Asker olarak tanıtan dolandırıcılara inanan bu yaş grubunun 12 Eylül’ün etkileri var.

 Kuşak olarak Asker ve Polisin tutumunu en iyi hisseden bu jenerasyon telefonda emreden, bağıran ve buyurgan tavırlara karşı direnme gücü yok.

 Siber dolandırıcıların hedefinde kadınlar var. Sosyal medyada ele geçirdikleri hesaplar üzerinden gerçeğinden farksız sahte dekont oluşturup ‘5000 TL yatırdım 170 TL kazandım. Sen de kazanabilirsin.

 Diyerek tuzağa düşürüyorlar.  Son dönemde en yaygın dolandırıcılık türü Telefonlara gelen sahte Sms’ler.  Sahte hukuk bürolarından gelen ve adınıza dava açılıp 200-300 TL yatırmanız durumunda davadan vazgeçileceği beyan ediliyor.

 Diğer yöntem ise sahte icra dosyaları. Bunun için yapılacak tek şey var. Hemen e devlet hesabına girip adınıza herhangi bir dava ya da icra dosyasının açılıp açılmadığını kontrol etmek gerekiyor.

 Sanal ortamda ve klasik dolandırıcılık türünü incelediğimizde 1004 çeşit dolandırıcılık türü var. Özellikle pandemi sonrası sosyal medya ve internet ortamı sahtecilik, hile ve dolandırıcılıklar için vazgeçilmez bir unsur haline gelmiş durumda.

 Platformlar, dolandırıcıların sahte profillerin arkasına saklanmasını veya gerçek hesapları ele geçirmesini sağlıyor. 

Önde gelen e-ticaret platformlarını bire bir kopyalayan dolandırıcılar, sosyal medya sitelerine verdikleri cazip reklamlarla vatandaşları tuzaklarına düşürüyor. Tüketicilerin ilk dikkat edeceği şey URL adresidir. 

Girdikleri web sitesinin adresini çok dikkatli bir şeklide okumaları gerekiyor. Bu yüzden tanıdık, bilindik sitelerden alışveriş yapmak gerekiyor.

 Siber farkındalık ve bilinç sahibi bireyler kolay kolay tuzağa düşmüyorlar. Finansal medya okuryazarlığının yaygınlaşması gerekli.

İşte sosyal medyada başlayan dolandırıcılık örnekleri:

 İŞ VE YATIRIM DOLANDIRICILIĞI: Size bir iş veya çok para kazanmanız için yatırım fırsatları vaat eder. Gerçek şu ki, bu teklifler yalnızca paranızı, kişisel bilgilerinizi veya banka hesap bilgilerinizi almak için yapılan bir hiledir.

 SAHTE ÖDÜL, ÇEKİLİŞ VE PİYANGO DOLANDIRICILIĞI: Size bir ödül kazandığınızı söyler, ancak ödülü almak için sizden bir ücret ödemenizi veya banka hesap bilgilerini vermenizi ister.

 ROMANTİK DOLANDIRICILIKLAR: Çevrimiçi bir ilişki içerir, ancak güveninizi kazandıktan sonra sizden genellikle para veya kişisel bilgi göndermenizi ister.

 ABONELİK TUZAKLARI: Sizi ücretsiz bir deneme teklifine veya bilginiz olmadan ücretli bir aboneliğe kaydolmaya ikna eder.

 SAHTE 'İNFLUENCER' SPONSORLUKLARI: Sponsorluk fırsatları sunan gerçek markalar gibi görünür, ancak takipçileri artan etkileyicileri/sosyal medya kullanıcılarını banka bilgilerini paylaşmaları için kandırır.

 PİYASA FİYATININ ÇOK ALTINDA FİYATLI CEP TELEFONLARI VE DİĞER ELEKTRONİK CİHAZLAR İÇİN REKLAMLAR: Bu ürünler asla teslim edilmez.

 KİMLİK AVI DOLANDIRICILIKLARI: Parolanızı veya hesap bilgilerinizi çalmak üzere sahte bir giriş bağlantısını tıklamanız amacıyla sizi kandırmak için e-posta veya metin mesajları kullanırlar.

 Şüpheli sitelere veya hesaplara dikkatli davranın. Dolandırıcılık, dostça bir istekle başlayabilir.

 Tanıdığınız birinden garip bir mesaj alırsanız, bu kişiyle doğrudan iletişime geçin. Kişiyi arayın veya yüz yüze konuşun.

 Sosyal medyada sizi takip eden yabancılara ve sizden bir şeyler vermenizi veya paylaşmanızı isteyen mesajlara karşı tetikte olun. Dolandırıcılar paranızın ve kişisel bilgilerinizin peşindedir. Cevap vermeyin.

➤ Yanıt vermeden önce her zaman iletişimde olduğunuz kişi veya şirketin hesabını ve kimliğini doğrulayın. Gönderenin e-posta adresine veya URL'sine yakından bakın. Söyledikleri kişi olduklarından emin olmak için kişi veya şirketle doğrudan iletişime geçin veya web sitelerine bakın.

➤ Bilgisayarınızı ve cihazlarınızı koruyun. Güvenlik yazılımı kullanın ve çok faktörlü kimlik doğrulama kullanarak hesaplarınızı koruyun.