Porsuk ağacı, 4 bin yıl daha yaşayabilir

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye genelinde geçmişle günümüz arasında köprü kuran ve yüzlerce yıllık yaşa sahip, kanunla koruma altındaki anıt ağaçların tanıtımı ve korunması amacıyla bir proje başlattı. Proje kapsamında kurulan anitagaclar.gov.tr internet sitesinde, Türkiye genelindeki tescilli 9 bin 369 ağaçtan 297'sinin il, ilçe, yaşı, boyu, gövde ve tepe çapı verilerinin yanı sıra tarihi öyküsüne yer veriliyor.

KANUNLA KORUMA ALTINDALAR

Anıt ağaçların, geçmişle günümüz, günümüzle gelecek arasında köprü kurabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olduğuna dikkat çekilen projede, yöre tarihinde, mistik kültüründe ve folklorunda özel yeri bulunan ağaçlar olduğu belirtildi. Korunan Alanların Tespit Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik hükümlerine göre tabiat varlığı olarak sınıflandırılan anıt ağaçların, sahip olduğu özelliklerden dolayı her türlü önlem alınarak mutlak surette korunması ve doğal miras olarak gelecek nesillere bırakılması gerektiği vurgulandı.

‘SAYGI DUYULAN DOĞAL ESERLER’

Görkemli görünüşleriyle saygı duyulan doğal eserler olarak kabul edilen anıt ağaçların, doğanın kendilerine bahşettiği uzun ömürlerinden dolayı geçmişi geleceğe bağlayan, değeri tartışılmaz zenginlikler olduğu kaydedildi. Bu ağaçların korunmasının hem genç beyinlerde soya bağlılık duygularını geliştirdiği hem de doğa sevgisi ve çevre bilincinin kökleşmesine aracı olduğu belirtildi. Bu özellikleri gösteren ağaçların öncelikle doğru tespit edilmesi ve anıt ağaç olarak tescillenerek koruma altına alınmasının önemine işaret edildi.

HANGİ TÜR AĞAÇLAR VAR

Projede Anadolu'nun dört bir köşesinden yüzlerce yıllık tarihe tanıklık etmiş 50'ye yakın ağaç türü bulunuyor. Doğu çınarı, andız, toros sediri, ceviz, sakız ağacı, yalancı hurma, menengiç, mamut, sedir, çam, meşe, çitlembik, kestane, porsuk, kavak, fıstık, gürgen, zeytin, servi, ahlat, palmiye, kayın ve ıhlamur ağaçlarının çok sayıda türü var.

TÜRKİYE'NİN EN YAŞLISI ZONGULDAK'TA

Zonguldak'ın Alaplı ilçesinde, yaşı 4 bin 115 olarak hesaplanan porsuk ağacı, Türkiye'nin en yaşlı ağacı olarak biliniyor. Tepe çapı 9,5 metre, gövde çapı 245 santimetre, boyu 23 metre olan porsuk ağacı, Bronz Çağı'na tarihleniyor. Anadolu'nun bilinen en yaşlı ağacı, dünyanın da en yaşlı beş ağacı arasına giren porsuk ağacının tarihlendirilmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi'nden Dr. Ercan Oktan ve Dr. Murat Yıldız tarafından yıllık halkaların laboratuvarda incelenmesiyle yapıldı. İncelemelerde ağacın hala oldukça sağlıklı olduğu ve insanlar tarafından zarar görmediği sürece en az 4 bin yıl daha yaşayabileceği belirlendi.

2 BİN YAŞINI DEVİRDİLER

Listede, 2 bin yaşını deviren dört ağaç bulunuyor. Antalya'nın Kumluca ilçesinde 25 metre boy ve 262 cm gövde çapına sahip 2 bin 327 yaşındaki sedir ambar katranı Türkiye'nin en yaşlı ikinci ağacı. Kahramanmaraş Onikişubat ilçesinde 2 bin 280 yaşındaki doğu çınarı, Türkiye'nin en yaşlı üçüncü ağacı. Konya Taşkent'teki 2001 yaşındaki kokulu ardıç ve Hatay Samandağ'da 2001 yaşındaki doğu çınarı da Türkiye'nin en yaşlı ağaçları arasında yer alıyor.

EN YÜKSEĞİ 55 METRE

Türkiye'deki anıt ağaçların en yükseği, Gümüşhane Torul ilçesindeki 401 yaşındaki Göknar ağacı. Göknar ağacının boyu 55 metre olarak hesaplandı. Adıyaman Merkez ve Gölbaşı'ndaki 426 ve 551 yaşlarındaki doğu çınarları, Amasya Merkez'de 531 yaşındaki doğu çınarı ve Kütahya Simav'da 901 yaşındaki doğu çınarı da 40 metre yüksekliğe sahip.

GÖVDE ÇAPI 8.8 METRE

Gövde çapı açısından en geniş gövdeye, Kastamonu’nun Bozkurt ilçesinde 801 yaşındaki, 880 santimetre gövde çaplı doğu çınarı sahip. 860 santim gövde çapıyla Adıyaman Gölbaşı'nda 426 yaşındaki doğu çınarı ikinci sırada. Kahramanmaraş Onikişubat'ta 2 bin 280 yaşındaki doğu çınarı 760 santim gövde çapıyla üçüncü. Hatay Samandağ'da 2001 yaşındaki doğu çınarı 750 santim ile dördüncü. Aksaray Merkez'deki 501 yaşındaki kasnak meşesi 608 santim ile beşinci.

1000 YAŞINI DEVİRENLER

Listede 1000 yaşını deviren 22 ağaç bulunuyor. Bulundukları il, türleri ve yaşları şöyle;

Adıyaman merkezde doğu çınarı 1092. Ankara Nallıhan'da kokulu ardıç 1083. Antalya Elmalı'da kokulu ardıç 1701, Korkuteli'nde doğu çınarı 1001, İbradı'da kestane 1001. Burdur Ağlasun'da doğu çınarı 1201, Altınyayla'da sedir 1201. Düzce Cumayeri'nde doğu çınarı 1101. Elazığ Palu'da doğu çınarı 1147. Hatay Merkez'de zeytin 1351. Isparta Yalvaç'ta kokulu ardıç 1101. İstanbul Sarıyer'de Londra çınarı 1381. Konya Güneysınır'da kokulu ardıç 1001. Kütahya Merkez'de saplı meşe 1146. Manisa Kırkağaç'ta zeytin 1651. Mersin Mut'ta zeytin 1300, Mezitli'de zeytin 1000. Muğla Yatağan'da 1001 ve 1501 yaşında iki zeytin. Sakarya Taraklı'da doğu çınarı 1081, Akyazı'da doğu çınarı 1061. Şanlıurfa Akçakale'de zeytin 1326.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)