Öğretim elemanlarında derece ve kademe

ÖĞRETİM ELEMANLARI KİMDİR?

2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu ve diğer ilgili mevzuatlarda da belirtildiği üzere öğretim elemanları 3 ana grupta toplanmaktadır. Bunlar: 

1. Öğretim Üyeleri

2. Öğretim Görevlileri

3. Araştırma Görevlileri

Öğretim üyeleri de kendi içinde üç unvan taşımaktadır. Bunlar: 

1. Doktor Öğretim Üyesi

2. Doçent

3. Profesör 

Öğretim elemanlarının kimler olduğuna ilişkin daha detaylı bilgi için “Akademik Unvanlar” adlı makalemize bakabilir veya uzman avukatlarımıza danışabilirsiniz.

DERECE YÜKSELTİLMESİNİN ŞARTLARI NELERDİR?

Derece yükseltilmesi, öğretim elemanının bulunduğu hizmet sınıfı içinde bir üst dereceye geçmesini ifade eder. 

Öğretim elemanlarının derece yükseltilmesine ilişkin hususlar, temel anlamda 2914 Sayılı Yükseköğretim Personel Kanununda düzenlenmiştir. Yükseköğretim Personel Kanunu m.7’ye göre bir öğretim elemanının derecesinin yükseltilebilmesi için 3 temel şart bulunmaktadır. Bunlar: 

1. Yükselebilecekleri derecede aynı unvanla boş bir kadronun bulunması

Örneğin; 9.dereceden bir doçent öğretim elemanının 8.dereceye yükselebilmesi için hizmet verdiği alanda 8.dereceden doçentlik için boş bir kadronun olması gerekmektedir.

2. Derecesi içinde en az üç yıl bulunmuş ve bu derecenin üçüncü kademe aylığını bir yıl fiilen almış olmaları

Örneğin; 9.dereceden bir doktor öğretim üyesinin 9.derece olarak 4 yıl hizmet vermiş olması ve 3.kademe iken aylığını 1 yıl fiilen almış olması durumunda bu şart gerçekleşmiş olmaktadır.

3. Bu süre içinde olumlu sicil almış bulunmaları

Tüm bu şartların gerçekleşmesi halinde öğretim elemanı, bir üst dereceye yükseltilebilir.

Diğer şartları taşımakla birlikte üst derecelerde kadro olmadığı için derece yükselmesi yapamayan memurların kazanılmış hak aylıkları, öğrenim durumları itibariyle yükselebilecekleri dereceyi aşmamak şartıyla işgal etmekte oldukları kadroların üst derecelerine yükseltilir. (657 Sayılı Kanun m.67)

DERECE YÜKSELTİLMESİNİN GETİRDİĞİ HAKLAR NELERDİR?

Bir üst dereceye atananlar, atandıkları kadronun aylık (Ek gösterge dahil) ve diğer haklarından yararlanırlar. Bu suretle üst dereceye atananların bu kadrolarda geçirdikleri her yıl kademe ilerlemesi ve her "3" yıl derece yükselmesi sayılmak suretiyle kazanılmış hak ve emeklilik keseneğine esas aylık derecelerinin yükselmesinde gözönüne alınır. Ancak atandıkları kadro aylıkları, başka görevlere atanma halinde kazanılmış hak sayılmaz

DERECE YÜKSELTİLMESİNDE ONAY MAKAMI

Derece yükselmesi ile ilgili onay mercii, atamaya yetkili amirdir. Yükseköğretim Personel Kanunu m.9’a göre derece yükseltilmesi, üniversite rektörünün onayı ile yapılır.

KADEME İLERLEMESİNİN ŞARTLARI NELERDİR?

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu m.64’e göre kademe ilerlemesi, derece içinde, görevin önemi veya sorumluluğu artmadan, memurun aylığındaki ilerlemedir. 

Öğretim elemanlarının kademe ilerleyebilmelerinin şartları, Yükseköğretim Personel Kanununda düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeye göre bir öğretim elemanının kademe ilerleyebilmesi için;

1. Bulundukları Kademede En Az Bir Yıl Çalışmış Olmalıdır.

2. Olumlu Sicil Almış Olmalıdır.

3. Aynı Derecede İlerlenebilecek Bir Kademe Bulunmalıdır.

Belirli bir süre görev yapmak üzere, mecburî olarak sürekli görevle atanan memurlardan kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde bulunanlara, bu yörelerde fiilen çalışmak suretiyle geçirilen her iki yıl için bir kademe ilerlemesi daha verilir. Yıllık izinde geçirilen süreler fiilen çalışılmış sayılır. İki yıldan az süreler dikkate alınmaz.

Son sekiz yıl içinde herhangi bir disiplin cezası almayan memurlara, aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır.

KADEME İLERLEMESİNDE ONAY MAKAMI

Kademe ilerlemesi ile ilgili onay mercii, atamaya yetkili amirdir. Onay mercileri kademe ilerlemeleri ile ilgili yetkilerini devredebilirler. Yükseköğretim Personel Kanunu m.9’a göre kademe ilerlemesi, üniversite rektörünün onayı ile yapılır.

Danıştay Kararı - 8. D., E. 2011/8912 K. 2015/2777 T. 7.4.2015

“… Dava, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde 1/4. derecede doçent olarak görev yapmakta iken 01.11.2010 tarihinde Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde (1/4.derecede kadro bulunmadığından) 2. derece doçent kadrosuna atanan davacıya 1. derece doçent kadrosunda bulunanlara ödenen makam ve görev tazminatlarının ödenmemesine ilişkin tesis edilen 04.11.2010 gün ve 330 sayılı Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

İdare Mahkemesince, 2914 sayılı Yüksek Öğretim Kanununda düzenlenen makam tazminatının ödenmesi öğretim üyesinin kazanılmış hak aylığı karşılığı olarak değil, söz konusu kadroya atanması ile kadro unvan ve derecesine göre ödendiğinden tesis edilen işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu'nun “Derece Yükseltilmesi” başlıklı 7. maddesinde; “Öğretim elemanları;

a) Yükselebilecekleri derecede aynı unvanla boş bir kadronun bulunması,

b) Derecesi içinde en az üç yıl bulunmuş ve bu derecenin üçüncü kademe aylığını bir yıl fiilen almış olmaları,

c) Bu süre içinde olumlu sicil almış bulunmaları, şartıyla bir üst dereceye yükseltilebilirler.” hükmüne, “Makam Tazminatı” başlıklı Ek 2. maddesinde; “Bu Kanuna ekli

Makam Tazminatı Cetvelinde yazılı kadro ve görev ünvanlarına atananlara hizalarında belirtilen gösterge rakamlarının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunan miktarda Makam Tazminatı ödenir. Makam Tazminatı damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz. Makam tazminatının hakedilmesinde ve ödenmesinde aylıklara ilişkin hükümler uygulanır. Bu tazminattan yararlananlara ayrıca diğer kanunlarda belirtilen Yüksek Hakimlik Tazminatı ve Makam Tazminatı ödenmez.” hükmüne yer verilmiş, anılan Makam Tazminatı Cetvelinin 4. sırasında doçentler için (kazanılmış hak aylıkları birinci derecede olmak şartıyla) 2.000 gösterge rakamı üzerinden makam tazminat ödenmesi öngörülmüştür.

Aynı Kanun'un 20. maddesinde ise; bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerinin uygulanacağı hükmü yer almıştır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun “Kadrosuzluk Sebebiyle Derece Yükselmesi Yapamayanların Aylıkları” başlıklı 67. maddesinde; “Diğer şartları taşımakla birlikte üst derecelerde (...) kadro olmadığı için derece yükselmesi yapamayan memurların kazanılmış hak aylıkları, öğrenim durumları itibariyle yükselebilecekleri dereceyi aşmamak şartıyla işgal etmekte oldukları kadroların üst derecelerine yükseltilir.” kuralına yer verilmiştir.

Dosyanın incelenmesinden, davacının Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde 1/4. derecede doçent olarak görev yapmakta iken 01.11.2010 tarihinde Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne (1/4. derecede kadro bulunmadığından) 2. derece doçent kadrosuna atandığı, daha sonra 2.11.2010 tarihli dilekçesi ile makam tazminatının kazanılmış hak aylığı olan 1. dereceye göre ödenmesi istemiyle başvuruda bulunduğu ve başvurunun reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

2914 sayılı Kanun'un yukarıda metni yazılı 7. maddesinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun, derece yükselmesi yapılabilmesini üst dereceden boş bir kadronun bulunması koşuluna bağlı tutan 68. maddesi hükmüne paralel bir düzenleme getirdiği açıkça belli olmaktadır.

657 sayılı Kanun'da diğer şartları taşımakla birlikte üst derecelerde boş kadro olmaması halinde derece yükselmesi yapılabilmesi, 12/12/1984 tarihinde yürürlüğe giren 243 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 10. maddesiyle değişik 67. madde hükmü ile olanaklı hale getirilmiştir. Derece yükselmesi konusunda 657 sayılı Kanun'da yapılan bu değişikliğin 2914 sayılı Kanun'un yayımından sonra yapılmış olması sebebiyle 2914 sayılı Kanun'da bu konuyla ilgili bir hükme ayrıca yer verilmemiştir.

Gerek bu durum gerek 2914 sayılı Kanun'un 20. maddesinin, bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerinin uygulanacağı yolundaki hükmü karşısında 657 sayılı Kanun'un 243 sayılı

Kanun Hükmünde Kararname'nin 10. maddesiyle değişik 67. maddesi hükmünün üniversite öğretim elemanlarına da uygulanmasına hukuken bir engel bulunmamaktadır.

Bu durumda, üst dereceden boş kadro bulunmaması nedeniyle 2/6 derece ve kademeli doçent kadrosuna atanan davacının, 2914 sayılı Kanunun 7. maddesinde sayılan derece yükselmesi şartlarını taşıdığı açık olup, yukarıda anılan mevzuat hükümleri uyarınca 1. derece kazanılmış hak aylığı ile davacı adına 2000 gösterge rakamı üzerinden makam tazminatı ödenmesi gerekirken 657 sayılı Kanunun 67. maddesi göz ardı edilerek aksi yönde tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

Dolayısıyla, T.C. Anayasası’nın 125. maddesinde yer alan; "İdare kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür." yolundaki amir hükmü gereği, yukarıda belirtildiği üzere hukuka aykırı bulunan idari işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı parasal haklarının idarece ödenmesi gerektiği de açıktır.

Açıklanan nedenlerle; Isparta İdare Mahkemesi'nin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 07/04/2015 tarihinde oybirliği ile karar verildi.”