Mutfaktaki gizli tehlike

Birçok bakteri türü, kaba işleri nasıl yapacağını bilir. Bazıları Dünya kabuğunun derinliklerinde veya kaynayan hidrotermal bacaların içinde gelişir ve bazıları da donmuş tundrayı evleri olarak adlandırır. Ancak çoğu bakteriye gerçekten nerede yaşamak istediklerini sorduğunuzda, muhtemelen listenin başında bir mutfak süngeri gelir. 

Evet, tabaklarımızı ve bardaklarımızı temizlemek için kullandığımız süngerin mikrobiyal yaşamla dolu olduğu ortaya çıktı. Süngerler bakteri cennetidir. Sıcak, nemlidir ve mikropların ziyafet çekeceği besleyici yiyecek kırıntılarıyla doludur. 

2017'de Almanya'daki Furtwangen Üniversitesi'nde mikrobiyolog olan Markus Egert , kullanılmış mutfak süngerlerinin bakteriyel mikrobiyomu hakkında yeni veriler yayınladı. Bu süngerlerde tam 362 mikrop türü keşfetti. Bazı yerlerde bakteri yoğunluğu santimetrekare başına 54 milyar bireye kadar ulaştı. 

Egert, "Bu çok büyük bir miktar, insan dışkı örneğinde bulabileceğiniz bakteri sayısına yakın" diyor. 

Süngerler delikler ve ceplerle doludur, her biri mikrop topluluğunun yerleşmesi için bir ortam sağlar.

Duke Üniversitesi'nde sentetik biyolog olan Lingchong You ve ekibi, 2022'deki bir çalışma için bir süngerin karmaşık ortamını modellemek için bilgisayarları kullandı. Çeşitli boyutlarda cepleri olan süngerlerin en fazla mikrobiyal büyümeyi teşvik ettiğini buldu. Ekibi daha sonra bu sonuçları selüloz süngerlerde farklı E.coli suşları yetiştirerek tekrarladı.

"Mutfak süngerlerinde çeşitli gözenek boyutlarına sahip olmanın [bakteri büyümesini teşvik etmek için] gerçekten önemli bir şey olduğunu keşfettiler" diyor Egert. "Bu mantıklı çünkü mikroplar için, kendi başlarına büyümeyi seven bakteriler gibi bireyciler ve başkalarının arkadaşlığına ihtiyaç duyan bakteriler var. Bir süngerin içinde o kadar çok farklı yapı veya niş var ki herkes mutlu oluyor."

Süngerler kesinlikle bakteriler için iyi yuvalardır. Ancak bu, bu mutfak eşyalarının bizim için de bir sağlık riski olduğu anlamına gelmez. Bakteriler her yerde bulunur - cildimizde, toprakta ve etrafımızdaki havada. Hepsi zararlı değildir, aslında birçoğu hayati işler yapar. Önemli soru, bu nedenle, süngerlerde bulunan bakteriler hakkında endişelenmeye değer mi?

Mutfak süngerinizdeki delikler ve yıpranmış lifler mikropların saklanıp çoğalması için bolca yer sağlar.

Egert'in 2017 tarihli araştırmasında en yaygın türlerin DNA'sını diziledi. Her bakterinin tam türünü belirlemek mümkün olmasa da, en yaygın türlerin onda beşi, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde enfeksiyona neden olduğu bilinen bakterilerle yakından ilişkiliydi. Mikrodalgada ısıtma veya sıcak, sabunlu suyla durulama gibi özel temizlik önlemleri de pek işe yaramadı, çünkü bazı bakterileri ortadan kaldırsa da, daha dirençli türlerin gelişmesine izin verdi.   

"Bizim hipotezimiz, temizlik önlemlerinin, hayatta kalan birkaç bakterinin tekrar büyük sayılara ulaşabildiği bir tür seçilim sürecine yol açabileceğidir" diyor Egert. "Bunu birkaç kez yaparsanız, temizliğe daha iyi adapte olmuş bakterilerin seçilimine yol açabilir."

Egert tarafından bulunan bakterilerin hiçbirinin gıda zehirlenmesi veya ciddi hastalıklarla bağlantılı olmadığını belirtmek önemlidir. Aslında, gıda kaynaklı hastalıklardan kaynaklanan hastane yatışlarının %90'ı sadece beş patojene kadar izlenebilir, bunlardan üçü bakteridir - Escherichia coli , Salmonella ve Campylobacter. Neyse ki, bunlar süngerlerde oldukça nadirdir. 

"Sadece potansiyel olarak patojenik bakteriler bulduk, yani zayıf bağışıklık sistemine sahip kişiler, yaşlılar veya çocuklar için tehlikeli olabilecek bakteriler" diyor Egert. "Genellikle, sağlıklı bir kişi için mutfak süngerinin içindeki bakteriler zararlı değildir." 

2017'de ABD'deki Prairie View A&M Üniversitesi'nde gıda güvenliği profesörü olan Jennifer Quinlan ve meslektaşları, Philadelphia'daki 100 evden mutfak süngerleri topladı. Bu süngerlerin yalnızca %1-2'sinin insanlarda gıda zehirlenmesine yol açan bakteriler içerdiğini buldu . İçerenlerde ise yalnızca az miktarda zararlı bakteri vardı. 

Bu bulgu, Norveç gıda araştırma enstitüsü Nofima'da bir bilim insanı olan Solveig Langsrud'un bulaşık süngerleri ve fırçalarında bulunan bakterileri karşılaştırdığı 2022 tarihli bir çalışmayla desteklendi. Her iki tür kapta da Acinetobacter, Chryseobacterium, Enhydrobacter, Enterobacteriaceae ve Pseudomonas dahil olmak üzere ortak bir zararsız patojenik olmayan bakteri seti buldu. Ancak fırçalar genel olarak çok daha az bakteri içeriyordu.  

Bu potansiyel olarak patojenik bakteriler daha sonra süngerinizden tabaklara, mutfak eşyalarına veya yüzeylere de aktarılabilir.

"Süngerlerdeki bakterilerin büyük çoğunluğu hastalığa neden olmaz, sadece koku yaparlar. Zamanla rahatsız edici hale getirirler," diyor Quinlan. "Bununla birlikte, çiğ et veya çiğ tavuk suyunu silmek için bir sünger kullanırsanız, orada bu patojenik bakterilerden bazılarının bulunması olasılığı vardır ve çalışmalar, patojenlerin mutfak süngerlerinden izole edilebileceğini bulmuştur."

Yani süngerinizde büyüyen bakteriler genellikle zararlı değildir, ancak Salmonella gibi tehlikeli bakteriler ortaya çıktığında süngerin yapısı bu patojenin büyümesi için ideal bir yer haline gelir.

Bunun böyle olduğuna dair kanıtlar var. Langsrud'un çalışmasında, araştırmacılar mutfak süngerlerine Salmonella eklediğinde, bunlar gelişti, ancak bu bakteriyi fırçalara eklediklerinde, öldüler. Bunun nedeni, fırçaların genellikle kullanımlar arasında daha etkili bir şekilde kuruması ve Salmonella bakterisini öldürmesi, süngerlerin ise günlük olarak kullanıldıklarında içeride nemli kalabilmesi olabilir.

Bu potansiyel olarak patojenik bakteriler daha sonra süngerinizden tabaklara, mutfak eşyalarına veya yüzeylere de aktarılabilir.

Buna benzer daha fazlası:

•  'Yıkamadan' hareketinin yükselişi

•  Sirke neden temizlikte bu kadar iyidir?

•  Havlularınızı ne sıklıkla yıkamalısınız?

Peki, mutfak süngerimizi ne sıklıkla değiştirmeliyiz? Quinlan, hijyen açısından bakıldığında ideal olarak haftada bir değiştirmeniz gerektiğini, ancak servis ömrünü uzatmak için yapabileceğiniz şeyler olduğunu savunuyor.

Fırçayla yıkamak daha hijyenik bir seçenek olabilir çünkü daha hızlı kururlar ve daha az mikrop barındırırlar 

Elbette, çalışmalar süngerinizi bulaşık makinesine veya mikrodalgaya koymanın bakteri yükünü azaltabileceğini ve süngerinizi çamaşır suyuna batırmaktan daha etkili olabileceğini göstermiştir. Ancak Egbert'in çalışmasının gösterdiği gibi, bu daha sonra daha dirençli suşları seçebilir ve böylece temizlik zamanla daha az etkili hale gelir.

Kaynar suya ve dezenfektana bir sünger koymak da çoğu bakteriyi öldürecektir, ancak bazıları hayatta kalabilir, özellikle de koruyucu yapışkan biyofilmler oluşturanlar. Ancak bu yaklaşımın Salmonella gibi potansiyel patojenleri azaltmada etkili olduğu bulunmuştur .

Diğer ipuçları arasında süngeri lavaboda saklamamak, böylece kullanımlar arasında kurumasına izin vermek ve nemi gerçekten sıkmak ve yiyecek kırıntılarından kurtulmak yer alır. Ancak bazıları bulaşıkları temizlemek için tamamen farklı bir araç kullanmayı düşünebilir.

"Mutfak süngeri kullanmazdım. Aslında mutfak ortamında böyle bir ürün kullanmak bana mantıklı gelmiyor," diyor Egert. "Bir fırça çok daha iyidir çünkü daha az bakteri içerir ve daha kolay kurur. Ayrıca temizlemesi daha kolaydır."

(BBC)