Güneydoğu’da saman bereketi

Hayvan yemi olarak kullanılan samana yoğun talebin artması, Diyarbakır başta olmak üzere Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde saman fiyatlarını bir anda 3'e katladı. Diyarbakır'da 1 ton mercimek samanı 500, Siirt'te 740, Bingöl'de ise 700 liradan alıcı buluyor.

Doğu ve İç Anadolu Bölgeleri'nde bu yıl aşırı yağış ile birlikte mevsimin ılık geçmesi nedeniyle hasat dönemi gecikince, bu bölgedeki besiciler, besledikleri hayvanlar için saman arayışına girdi. Anadolu'daki bu saman talebine karşılık, Güneydoğu Anadolu'daki çiftçiler de harekete geçerek tarlada bıraktığı samana geri dönüş yaptı. Her yıl çok ucuza satıldığı için samanı tarlada bırakan çiftçiler, bu talep karşısında tarlada bıraktığı ürün sapını toplamaya başladı. Bölgede, buğday ve mercimek saplarını toplayan çiftçiler, bunu saman haline getirerek, ikinci ürün olarak satışa sundu. Buğday ve mercimek fiyatlarına yakın bir fiyata samanı satan çiftçiler, tek ekimden 2 kez kazanmanın mutluluğunu yaşıyor.

Diyarbakır Ziraat Odası Başkanı Bahri Erdem, çiftçinin her yıl tarlada bıraktığı samanı bu ikinci ürün olarak değerlendirmesinin bölgede yeni bir katma değer sağladığını söyledi. Erdem, "Buğday taban fiyatı bu yıl 66.5 kuruş. Arpa ve mercimeğin taban fiyatları açıklanmadı, ama piyasada arpanın kilosu 63 kuruşa satılırken, mercimek de 90 kuruş ila 1 lira arasında alıcı buluyor. Saman bir ay öncesine kadar da kilosu 15 kuruşa yani bir tonu 150 liraya satıldığı için hububat eken çiftçi ürün sapını tarlada bırakmıştı. Ancak Doğu ve İç Anadolu'da samana talep artması üzerine bölgemizdeki çiftçiler tarladaki sapa yeniden dört elle sarıldı. Çiftçiler tarladaki, buğday, mercimek ve arpa samanlarını da ikinci ürün olarak değerlendirmeye başladı. Buna göre buğday samanının tonu 280 ila 300 liraya, biçer arkasında toplanan buğday samanının tonu 300 liradan başlayan fiyatlarla satılıyor. Yine aynı şekilde mercimek samanı 500 liradan başlayan fiyatlarla satılmaya başlandı. Tarla sahipleri her yıl saman toplamıyordu. Ancak bu yıl ekin biçmeye gelen biçerdöver sahipleri akıllı çıktı. Ekin biçme karşılığında tarla sahiplerinden para yerine samanlarını istedi. Yapılan anlaşmalar ile biçer sahipleri daha karlı çıktı ve topladıkları samanları büyük paralara sattılar. Mesela bin ton mercimek samanı satan bir biçer sahibi, 200 ila 300 milyar para kazanıyor. Bir sezonda bu kadar parayı hiç bir fabrikatör kazanmaz" dedi.

Ziraat Odası Başkanı Bahri Erdem, her yıl büyük tehlikelere yolaçan anız yangınlarının da samana artan talep nedeniyle artık sona erdiğini, kimsenin anız yakmadığını söyledi.

Diyarbakır ve çevresinde 1 ton mercimek samanı 500 liraya satılırken, bu Siirt ve Bingöl'de 700 liranın üzerine çıktı. Buday ve mercimek samanının bölgedeki ton fiyatları şöyle:

DİYARBAKIR: Buğday: 300, mercimek: 500 TL; MARDİN: Buğday: 250, mercimek 500 TL; SİİRT: Buğday 600, mercimek 740 TL; ELAZIĞ: Buğday 350 TL; BİNGÖL: Buğday 470, mercimek 700 TL; BATMAN: Buğday 350, mercimek 650 TL.

Güneydoğu'nun tahıl ambarı ve Çukurovası olarak bilinen Diyarbakır'ın Bismil İlçesi'ndeki çiftçiler ve komisyoncular, saman talebi karşısında harekete geçti. Çiftçinin her yıl tarlada bıraktığı sapa geri dönüş sağlanırken, tarlalardaki saplar ikinci kez toplanarak saman haline getirilip satışa sunuluyor. Bu durum nedeniyle Bismil'de türeyen komisyoncular, samanı da çeşitlendirip gelen müşteriye satmaya çalışıyor. Tarlada müşteri bekleyen çiftçi, mercimek samanın kilosunu 500 liradan, buğday samanının da kilosunu 300 liradan satarken, komisyoncular da sattığı her kamyon başına 20 lira kazanıyor.

Ayrıca Bismil İlçesi'nde saman yükleme nedeniyle yeni bir iş alanı yaratıldı. 1 ton saman yükleme karşılığı 70 lira alan işçiler de 10 ila 12 ton çeken saman yüklü kamyonlardan ortalama 700 lira kazanarak aralarında bölüşüyor.

Erzurum'dan saman almak için Bismil'in Kemberli Köyü'ne gelen Osman Doğan, aldığı samanı memlekete götürüp satacağını söyledi. Bir kamyon samanın maliyetinin tonajına ve çeşidine göre değiştiğini anlatan Doğan, "Ben şimdi buğday samanı yüklüyorum. En baba kamyon 10 ila 12 ton çeker. 10 ton buğday samanının maliyeti, işçilik, araç yakıtı, 3 günlük emeğimle yaklaşık 5-6 bin liraya mal oluyor. Burdan aldığım samanı Erzurum'daki hayvan besicilerine götürüp satıyorum. Alcısı orada zaten hazır. Bu samanı oradaki hayvan besicisine kilosunu 600 ila 700 liradan satıyorum. Benim de bu satıştan 500 ila 600 lira bir kazancım oluyor" dedi.

 

Bismil'de saman komisyonculuğu yapan Yılmaz Araz, günde yaklaşık 100 kamyon saman çıkarıldığını dile getirerek, "Saman çeşitlerimiz var. Çeşidine göre fiyatları değişiyor. Alıcı hangi samanı isterse ona temin ediyoruz. Sattığımız her kamyon başına alıcadan 20 lira alıyoruz. Böylece alıca burada fazla beklemeden, zaman kaybetmeden samanını alıp gidiyor. Günde 100 kamyon saman satıldığını söylersem sanırım yalan olmaz. Belki daha fazladır. Bu da tabi onlarca hatta yüzlerce kişiye de iş sağlıyor" dedi.

Saman yükleme işi de bölgede yeni bir sektör oluşturdu. Buna göre saman yükleme işinde yüzlerce kişinin çalıştığı öğrenilirken, işçiler yükledikleri her 1 ton samana karşılık 70 lira kazanıyor. Bir kamyona 10 ton saman yükleyen işçiler 700 lira kazanarak, kendi aralarında bölüşüyor.

Mehmet TÜRK- Serdar SUNAR/ DİYARBAKIR, (DHA)