Everest dağına dışkı bırakmak yasaklanıyor

Nepalli yetkililer, Everest Dağı'na tırmananların artık kendi dışkılarını temizlemek ve bertaraf edilmek üzere ana kampa geri getirmek zorunda kalacaklarını söyledi.

Pasang Lhamu bölgesi belediye başkanı Mingma Sherpa BBC'ye yaptığı açıklamada "Dağlarımız kokmaya başladı" dedi.

Everest bölgesinin büyük bölümünü kapsayan belediye, uygulanmakta olan daha geniş önlemlerin bir parçası olarak bu yeni kuralı uygulamaya koydu.

Aşırı soğuklar nedeniyle Everest'e bırakılan dışkı tam olarak bozulmuyor.

Mingma, "Kayaların üzerinde insan dışkısı görüldüğü ve bazı dağcıların hastalandığı yönünde şikayetler alıyoruz. Bu kabul edilemez ve imajımızı zedeliyor" dedi.

Dünyanın en yüksek zirvesi olan Everest Dağı'na ve yakındaki Lhotse Dağı'na tırmanacak dağcıların, ana kampta "dönüşlerinde kontrol edilecek" dışkı torbaları satın almaları gerekecek.

Tırmanış sezonu boyunca dağcılar zamanlarının çoğunu ana kampta yüksekliğe alışmaya çalışarak geçiriyor. Bu sırada tuvalet ihtiyacı için dışkıyı toplayacak varillerin bulunduğu ayrı çadırlar kuruluyor.

Ancak tırmanmak üzere tehlikeli yolculuklarına başladıklarında işler daha da zorlaşıyor.

Çoğu dağcı ve destek personeli tuvaletini kazdığı çukura yapıyor, ama daha az kar olan yerlerde tuvalet açıkta yapılabiliyor.

Everest Dağı'nın zirvesine tırmanırken çok az insan dışkılarını biyolojik olarak parçalanabilen torbalarda geri getiriyor.

Everest'te ve bölgedeki diğer dağlarda çöp büyük bir sorun olmaya devam etse de Nepal ordusu öncülüğünde her yıl düzenlenen temizlik kampanyalarının sayısı da giderek artıyor.

'AÇIK TUVALET'

Sivil toplum kuruluşu Sagarmatha Kirlilik Kontrol Komitesi (SPCC) başkanı Chhiring Sherpa, "Atıklar, özellikle de ulaşamadığınız yüksek kamplarda büyük bir sorun olmaya devam ediyor" diyor.

Resmi bir rakam olmamakla birlikte, kuruluşu Everest'in dibindeki birinci kamp ile zirveye doğru dördüncü kamp arasında yaklaşık üç ton insan dışkısı olduğunu tahmin ediyor.

Chhiring, "Bunun yarısının dördüncü kamp olarak da bilinen South Col'da olduğuna inanılıyor" diyor.

Everest'e seferler düzenleyen dağ rehberi Stephan Keck, South Col'un "açık tuvalet" olarak ün kazandığını belirtiyor.

7.906 metre yükseklikteki South Col, Everest ve Lhotse zirvelerine ulaşmaya çalışan dağcılar için bir üs işlevi görüyor. Burada arazi oldukça rüzgârlı.

Keck, "Neredeyse hiç buz ve kar yok, bu yüzden her yerde insan dışkıları görüyorsunuz" diyor.

SPCC, Mart ayında başlayacak tırmanış sezonu için tahminen 400 yabancı dağcı ve 800 destek personeli için ABD'den yaklaşık 8.000 dışkı torbası tedarik etti.

Bu torbalar, insan dışkısını katılaştıran ve kokusuz hale getiren kimyasallar ve tozlar içeriyor.

Ortalama olarak bir dağcının günde 250 gram dışkı ürettiği düşünülüyor. Zirve denemesi için genellikle yüksek kamplarda yaklaşık iki hafta geçiriyorlar.

Uygulamanın Everest'te bir pilot proje olarak başlatılıp daha sonra diğer dağlarda uygulanmasını önerenler de var.

Sekiz bin metrenin üzerindeki 14 dağın tamamına tırmanan ilk Nepalli olan Mingma Sherpa, insan atıklarını yönetmek için bu tür torbaların kullanımının diğer dağlarda denendiğini ve test edildiğini söyledi.

Aynı zamanda Nepal Dağcılık Derneği'nin danışmanı olan Mingma, "Dağcılar bu tür çantaları Denali Dağı'nda (Kuzey Amerika'nın en yüksek zirvesi) ve Antarktika'da da kullanıyorlar, bu yüzden biz de bunu savunuyoruz" dedi.

Nepal'in merkezi hükümetinin geçmişte birçok dağcılık kuralı gündeme getirip bunların birçoğunu gerektiği gibi uygulamadığı yönünde eleştiriler var.

Pasang Lhamu belediye başkanı Mingma, "Devlet ana kamplarda her zaman eksikti ve bu da dağlarımıza izinsiz tırmanan insanlar da dahil olmak üzere her türlü usulsüzlüğe yol açtı" diyor ve ekliyor:

"Artık her şey değişecek. Bir irtibat ofisi kuracağız ve dağcıların dışkılarını geri getirmelerini sağlamak da dahil olmak üzere yeni önlemlerimizin uygulanmasını sağlayacağız."

(BBC Türkçe)