Bakın bu kural ve ilkeleri kolay anlaşılır ve öğretici bir örnek olan “ Sıcak Soba “ yaklaşımı ile şöyle açıklayalım .
Soba özellikle kışları uzun ve sert geçen yörelerimiz için çok değerli bir ısınma aracıdır.
Yanan sobanın şu veya bu şekilde yararlanan insanın bilmesi ve uyması gereken bir kural vardır ; “Yanan sobaya çıplak elle dokunma “.Neden ? Çünkü, kızgın sobaya dokunursan seni yakar. Bu kuralı daha küçük bir bebek iken ya büyüklerimiz yada deneme yanılma yöntemi ile öğreniriz.
Ceza hemen uygulanır ! Sıcak sobaya dokunur dokunmaz acıyı hissedersin soba yakmak için kendisine bir kaç kez dokunulsun diye beklemez kuralı bozup dokunduğun anda yakar. Daha ilk dokunuşta tepkisini gösterir, ona dokunan kişi acının nereden geldiği konusunda şüpheye kapılmaz. İşletmelerde disiplin cezası da böyle verilmelidir. Kural ihlali ile ceza arasında belirli bir sürenin geçmesi personelin sebep –sonuç ilişkisi kurmasını güçleştirir.
Sıcak sobaya dokunduğunda soba seni yakar ve acı verir. İstemeyerek ,kazara dokunmuş olsan da bu gerçek hiç bir zaman değişmez. Soba tutarlı , güçlü ve istikrarlı bir öğretmendir. İstersen bir kez dene. Dokunur dokunmaz dersini alacaksın ve bir daha yanan bir sobaya çıplak elle dokunmayacaksın.
Ceza kişiye değil yaptığı harekete verilir ! Soba sizi yakar iken sizden intikam almayı , aklınızı başınıza getirmeyi, size gününüzü göstermeyi düşünmez. O , sizin yaptığınız eylemle ilgilenir. Ceza kişisel olmamalıdır. Ceza kişiden hesap sormak, aklını başına getirmek ,gününü göstermek, personele hakaret etmek , onurunu zedelemek için verilmemelidir. Cezanın hedefi kişi değil , onun yaptığı yanlış davranış olmalıdır.
Soba dersini her zaman , herkese verecektir. Dokunursanız canınızın yanacağını bildiğiniz halde, soba hakkındaki olumlu hisleriniz değişmez. Onsuz yapamayacağın bilinci de her zaman taze olacaktır.
Ceza zaman ve insana karşı tutarlıdır !Soba zaman içinde tutarlıdır ; hiç kimseyi önemsemeden , dokunan kim olursa olsun hep aynı şiddetle yakar .Aradan uzun yıllar geçse dahi.
Soba nasıl olur da bizim canımızı yaktığı halde nefretimizi kazanmaz, kin ve düşmanlık duygularımızı açığa çıkarmaz ?Bu sorunun cevabı içinde etkili bir disiplin politikasının prensipleri ve cezaların etkin bir biçimde kullanımı yatar. Ceza öğretici ve hatırlatıcıdır ! Soba kendisine çıplak elle dokunduğunuzda size davranışınızın yanlış olduğunu öğretir ; yandıktan sonra bir daha sobaya dokunma cesaretini gösteremeyecek , dokunursanız canınızın yanacağını gerçeğini hatırlatacaktır. İşletmelerin disiplin uygulamaları da böyle olmalı. Verilecek cezaların öğretici ve hatırlatıcı nitelikler taşıması önemlidir. Cezalar laf olsun diye verilmemeli , sebep –sonuç ilişkileri kurulmalı, kişiye gelecek davranışlarının nasıl olması gerektiği konusunda gereken uyarıyı yapabilmelidir.
Unutmayın yanan soba sıcaktır.
Mehmet Nuri ILDIZ.