Cep telefonuna entegre, mobil mikroskop geliştirdiler

MAKÜ Veteriner Fakültesi ile Nanobilim ve Nanoteknoloji Bölümü'nden bilim insanları, geliştirdikleri cep telefonuyla uyumlu mobil mikroskopla buzağıların telef olmasına yol açan kripto virüsünü hızlı ve basitçe tespit edilir hale getirdi. Bu sayede dağda, köyde, kırsalda cep telefonuna monte edilebilen portatif mikroskop yardımıyla hastalıkların erken teşhisi ve buzağı ölümlerinin önüne geçilmesi hedefleniyor. MAKÜ Veteriner Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Şima Şahinduran, kripto virüsünün buzağılarda, kuzularda ve oğlaklarda ishallere neden olduğunu belirterek, hastalık sonrası meydana gelen buzağı ölümlerinin ekonomik olarak çok büyük kayıplara neden olduğu söyledi. Prof. Dr. Şahinduran, "Kripto hastalığını hayvanlardan aldığımız dışkıyı boyayarak ve mikroskop kullanarak teşhis ediyoruz. Bu nedenle laboratuvarda bu hastalığın tespiti daha kolay. Sahada dağ başında çalışan hekimlerin böyle bir imkanı olmayabilir. Mikroskopları yoktur. Biz bu projeyle mikroskopu onların ayağına götürüyoruz. Dağ başındaki bir veteriner hekim çok kolaylıkla bu aleti alır, cep telefonuna yerleştirir ve hayvandan alacağı dışkı ile hastalığı teşhis edebilir. Bu sayede birçok kayıp engellenmiş olur. Hastalığın ilerlenmesi engellenir ve erken teşhisle buzağıyı kurtarma şansımız çok daha fazla olur. Bu cihaz ile hastalığın erken teşhisinde bir adım atmış oluyoruz. Bu hastalık Türkiye'nin her yerinde çok yaygın görülüyor. Örnek olarak bizim Veteriner Fakültesi Hastanesi'ndeki kliniğimize son 15 günde 9 vaka geldi. Bu sadece bize gelen vakalardı. Türkiye çapında sahada düşünecek olursak çok daha fazla oluyor" diye konuştu.

MAKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Nanobilim ve Nanoteknoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Nurettin Körözlü, geliştirilen mikroskobun diğer cihazlardan farklı olarak 600 kat büyütmeye sahip olduğunu vurgularken, "Diğer cihazlar telefonların kendi dijital büyütmelerini kullanır. Tasarladığımız optik mercekler sayesinde 600 kat büyütme sağlayabildik" dedi.

'VETERİNERLER RAHATLIKLA SAHADA KULLANABİLİR'

MAKÜ Nanobilim ve Nanoteknoloji Bölümü öğretim üyesi ve proje yürütücüsü Doç. Dr. Ahmet Çiçek, Türkiye'deki buzağı ölümlerinin fazla olduğuna dikkat çekerek, şunları söyledi:

"Ülkemizde buzağıların ölümleri çok güncel ve önemli bir sorun ve bu ölümlerin sebeplerinden biri 'kriptosporidium' dediğimiz parazitlerden kaynaklı kripto hastalığı. Bu hastalık ishale neden oluyor ve erken dönemde teşhis edilmezse ölüme neden oluyor. Bu nedenle erken teşhis çok önemli. Bunun için biz üniversitemizin hayvancılık projesi kapsamında cep telefonuna entegre edilebilen, portatif ve gerçek bir mikroskobun yaptığı bütün işleri yapabilen bir mikroskop geliştirmek istedik ve bunun için yola çıktık. Cihazımızı veteriner hekimler rahatlıkla sahada kullanabilir. Normalde hayvanın hayvan hastanesine veya kliniğe getirilmesi lazım bu da hem zaman kaybı hem de maddi bir kayba neden oluyor. Bunu önlemek için veteriner hekimler cihazı kullanarak direkt sahada hızlı teşhis koyabilir."

'HASTALIKLARIN ERKEN TEŞHİSİNDE ÖNEMLİ İVME KAYDEDECEĞİZ'

Rektör Prof. Dr. Adem Korkmaz da projenin, MAKÜ'nün yürüttüğü hayvancılık projesi kapsamında geliştirildiğini söyledi. Rektör Korkmaz, "Üniversitemiz bilindiği üzere bölgesel kalkınmada hayvancılığa dayalı sanayinin ve uygulamaların gelişmesine yönelik projeler üretiyor. Bu proje Fen Edebiyat Fakültemizin Nanobilim ve Nanoteknoloji Bölümü öğretim üyeleriyle Veteriner Fakültemizin ortaklaşa yürüttüğü bir çalışma. Bu çalışmada cep telefonuna monte edilebilir bir mikroskop geliştirdik. Bu mikroskop sayesinde artık hastalıkların erken teşhisinde önemli ivme kaydedeceğiz. Özellikle kripto dediğimiz ishallerin erken teşhisi ve hızlı tedaviye geçilmesi bakımından çok önem taşıyor. Veterinerlerimiz sahaya çıktıklarında hiçbir enerjiye, hiçbir ek alete, araca ihtiyaç duymadan çok rahatlıkla mikroskopla belli bir noktada bir boyama ile okutup, hızlıca hangi ilaçla tedaviye başlanması gerektiğine karar verip, çok hızlı bir süreç geliştirecekler" diye konuştu.

Cihazın portatif olduğunu ve cep telefonuna monte edildiğini anlatan Rektör Korkmaz, "Böylece mekan meselesini çözmüş oluyoruz. Bir mikroskop nerede bulunur normal şartlarda? Laboratuvarlarda bulunur. Laboratuvarı artık sahaya indirmiş oluyorsunuz. Köye, kıra laboratuvarı taşımış oluyorsunuz. En büyük pratik faydası da bu. Cihaz için patent başvurusu yaptık. MAKÜ'nün patentli bir ürünü olacak. Cihazın denemelerini sektörde yoğun şekilde yapıyoruz. Kısa sürede seri üretime başlanacak" dedi. 

Mesut MADAN/BURDUR, (DHA)