Cemaat ve tarikat oyları kime?

Türkiye seçim atmosferine girmişken en sert sözler havada uçuşurken, dini söylemeler meydanlarda tebliğ niyetine söylenirken, çadırlar mescide çevrilirken seçmenin bütün bunlara nasıl cevap vereceğini sandıkta göreceğiz. Türkiye’deki siyaseti şekillendiren tarikat, cemaat ve aşiretlerin nasıl bir tavır takınacakları en çok merak edilen konuların başında geliyor. Türkiye’de cemaatleri incelerken geçmiş dönemden farklı olarak bir bütün inceleyememenin zorluğunu bütün araştırmacılar yaşıyor. Bunun en büyük sebepleri arasında şehirleşme ile birlikte cemaat mensuplarının ülke hatta ülke dışına yayılmasıdır. Bu nedenle yazılı bir “Tavsiye” de bulunmayan bu üçlü yapının kimlere oy verdiğini anlamanın yolu söz konusu yapılardaki etkin kişileri ve yayın organlarını tanımaktan ve iletişim kurmaktan geçiyor. “Cemaatlerin seçim dönemlerinde destek verdikleri siyasal partiler, iktidara geldiklerinde, oy borçlarını cemaatlerin kadrolaşmalarına göz yumarak ödüyor. Cemaat mensuplarının devlet kurumlarında kilit noktalara atamaları yapılıyor. Cemaatlerin okul, yurt, kurs gibi faaliyetlerine hükümetler arsa ve finans sağlıyor. Cemaatlerin yasal pürüzlü işlerine de göz yumuluyor. Bu birliktelik bir sonraki seçime kadar devam ediyor. Yeni seçimde ise cemaatler iktidar partisinden istediklerini alamadıkları takdirde kendilerine yeni bir siyasal parti buluyorlar. .. ”

Türkiye’de etkin olan cemaatlere baktığımızda Nakşi ve Kadiri ve Halveti ve Rufai tarikatlarının  ciddi anlamda baskın olduğunu görebiliyoruz.  Bunun yanında mezhepsel olarak da kendisini cemaat olarak nitelendiremeyen Caferilik, Mevleviler,   gibi yapıların da burada aynı kategoride alınması zorunluluğu ortaya çıkıyor. Bunun yanında tarikat bağlantısı olmayan Hizb-ut Tahrir, Hizbullah, Tebliğ Cemaati gibi  yapıların yanında, Selefi ekolünün de  cemaat kavramı içerisinde değerlendirilmesi gerekiyor.
Türkiye’de farklı şekillerde görülen cemaatlerin büyük bir kısmının da bu tarikatların alt kolu olduğunu görmemiz gerekiyor. Bu bakımdan Türkiye’de aslında azınlık psikolojisi kendisini çoğu zaman cemaat olarak ortaya koymakta sadece isimler değişmektedir. Devletin resmi algısı ne yazık ki bütün bu alt kolları üst  çatı ile birlikte bir bütün değerlendirmekte ve hepsini potansiyel olarak tehdit algısı içerisinde değerlendirmektedir. Örneğin “Nakşi kardeşliği” gibi bir tanımı kullanan resmi algı Kürt meselesi, devlet, kılık kıyafet vb. durumlarda bu kollar arasındaki farkı görmemektedir. Nasıl ki, bütün Nurcu grupları aynı değilse bütün Nakşileri, Kadrileri de aynı kategoride değerlendirmek  yanlıştır.

Nakşiler artık AK Parti'de tek vücut değil

Türkiye’de Nakşiliğin ana damarını oluşturan grupların başında Adıyaman Menzil Cemaati, İsmailağa Cemaati, Süleymancılar, İskenderpaşa Cemaati, Erenköy Cemaati, Yahyalı Cemaati, Seyit Abdülhalim Arvasiye bağlı Işıkçılar, Siirt Tillo şeyhleri öne çıkan cemaatler olarak karşımıza çıkıyor. Kadirlik te ise kamuoyunda Haydar Baş grubu öne çıksa da özellikle lokal olarak çok sayıda Kadri tarikatı mensubu yaşamlarını sürdürüyor.

Adıyaman Menzil Cemaati
Sağlık Bakanı Recep Akdağ’ın da yakınlık duyduğu Adıyaman Menzil Cemaati kayıtsız şartsız olarak bu seçimlerde de AK Parti’yi destekliyor. Şuan Menzil’de ikamet eden Seyyid  M. Abdülbaki Efendi ile Eskişehir yakınlarında ikamet eden yeğeni Seyyid Fevzeddin Erol’un ayrı  çalışma yapmalarına karşın siyasi olarak AKP’ye destek verildiği biliniyor. Menzil’in bu desteği kamuoyuna deklere etmediği ve müritlerini serbest bırakıldığı iddia edilse de, özellikle Eskişehir’de ki Bilvanis Çiftliğinin havadan takibi emri verdiği, çiftliğe hava harekâtı düzenlenmesi için plan yaptığı iddiaları ı nedeniyle Harp Akademileri Komutanı Orgeneral Bilgin Balanlı’nın tutuklanması sonrası cemaat üyelerinin AKP üzerindeki ittifaklarının daha da perçinleştiği biliniyor.

İsmailağa Cemaati
İsmailağa Cemaati kamuoyunda en çok Cübbeli Ahmet ve işlenen faili meçhul cinayetlerle ve tavizsiz giyim tarzlarıyla gündeme geldi. Özellikle Cüppeli Ahmet Hoca olarak tanınan Ahmet Mahmut Ünlü ve taraftarlarının Ataköy Sinan Erdem Spor Salonu’nda düzenleyecekleri sohbet toplantısında verilecek görüntünün türban konusunun çözümü sürecini baltalayacağı şeklinde Yeni Şafak Gazetesi’nde çıkan bir haber ve Cübbeli’nin kasetlerinin ortaya çıkması sonrasında Cübbeli ile AKP arasının limoni olduğu bütün dindar kesimler tarafından biliniyor. Cemaat lideri konumunda bulunan Mahmut Usta Osmanoğlu’nun vereceği işaret öncesi cemaatin siyasi olarak bölündüğü, cemaatin bir kısmının AKP’ye bir kısmının Saadet’e bir kısmının ise HAS Parti’ye oy vereceği cemaat müritleri tarafından dillendiriliyor. Bu siyasi bölünmüşlüğün başlıca sebebi Cübbeli Ahmet’in siyasi anlamda bağımsız hareket etmesi olarak gösteriliyor.

İskenderpaşa Cemaati
Esad Coşan’ın oğlu Nureddin Coşan’ın önderliğindeki İskenderpaşa Cemaati, seçimlerde açıkça MHP’yi destekleyeceğini belirtip, bir bildiriyle de cemaat üyelerini bilgilendirdi. Daha önce de Sağduyu Partisi’ni kuran Cemaat 17 Temmuz 2007’de  yayımladığı mesajda AKP’ye 2002’de verdiği desteği geri çekmişti. Açıklamada  “22 Temmuz 2007 Genel Seçimlerinde Adalet ve Kalkınma Partisini desteklemiyoruz. 2002 yılında, Ak Parti’ye, inanç özgürlüğü ile ilgili hedefleri itibari ile şartlı destek vermiştik. Ancak, bu şartlı desteği geri çekiyoruz. Mevcut Ak Parti hükümetini, bünyesinde, yakın hissettiğimiz, dost bildiğimiz bazı şahsiyetleri barındırmasına rağmen, özellikle vaat ettikleri özgürlükler ile ilgili olarak, son beş yıl içerisinde somut bir gelişme kaydetmemeleri sebebiyle, yapılacak genel seçimlerde desteklemiyoruz.” Demişti. Cemaatin bu seçimlerde  Ak Parti’ye karşı bir kızgınlık içerdiği gibi, açık bir MHP taraftarlığı içermiyor. Sadece ‘MHP’nin baraj altı kalmasını sağlayan oyuna karşı bir taktik’ olarak değerlendirilse de cemaat üyelerinin kararın gerekçesini Nureddin Coşan’dan beklediği ifade ediliyor. Şeyhin bu kararına tabanın büyük bir kısmının uymayacağı oyların AKP-Saadet ve HAS Parti ve MHP arasında gideceği hesaplanıyor.

Süleymancılar
Süleymancılar olarak bilinen Süleyman Efendi Cemaati son dönemde ikiye bölünmüştü. Cemaatin büyük çoğunluğu Süleyman Hilmi Tunahan`ın torunu Ahmet Arif Denizolgun’un safında yer aldı.Diğer kardeş  Mehmet Beyazıt Denizolgun’da ayrışan cemaatte ikinci etkin kişi. Cemaat çevrelerinde bölünme nedeni olarak AK Parti gösteriliyor. Bu nedenle oyların DP-MHP ve AKP arasında bölüştürüleceği ifade ediliyor. Süleymancıların önde gelen ismi olarak bazı yerlerde kabul gören  DYP eski milletvekili İsmail Amasyalı’nın tavrı da cemaat içerisinde oldukça etkin

Erenköy Cemaati
Erenköy Cemaati, Mehmet Esatın halifesi Mahmud Sami Ramazanoğlunca kuruldu. Nakşibendi geleneği içinde, esnaf ve işadamlarının kolu olarak biliniyor. Ramazanoğlunun ardından cemaatin dini sorumluluğunu Musa Topbaş üstlendi. Onun ölümüyle üç isim ön plana çıktı: Yeni Şafakın eski başyazarı Ahmet Taşgetiren, Eymen Topbaş ve Konyada yaşayan Tahir Büyükkörükçü’dü. Yakın zamanda vefat eden Büyükkörükçü bir dönem Milli Selamet Partisi milletvekilliğ i de yapmıştı.  Cemaatin son seçimlerde oyunu AK Parti’ye verdiği biliniyor. Cemaatin yayın organı Altınoluk Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmeni Ahmet Taşgetiren’in dönem dönem eleştirmesine rağmen AK Parti’ye destek veren bir çizgide olması, cemaatin de oyunu AK Parti’ye vereceğinin işareti olarak kabul ediliyor.  Cemaatin ağırlıklı olarak AKP’ye destek vereceği özellikle Konya’dakilerin ise Saadet ve HAS Parti arasında bölüneceği ifade ediliyor.

Yahyalı Cemaati
Temellerini Kadri şeyhi Kayserili Hacı Hasan Efendi’nin attığı , birçok önemli siyasetci ve akademisyen yetiştiren cemaat kurulduğu günden bu yana Milli Görüş hareketinin partilerine destek veriyor. 2002 yılından bu yana AK Parti ile ilişkilerini belli bir mesafede tutan 12 Haziran seçimlerinde oyunu ağırlıklı olarak AKP’ye vereceği diğer oylarında, Saadet Partisi ve HAS Parti arasında paylaşılacak.

Işıkçılar
Seyyid Abdulhakim Arvasi’nin yolunu takip eden Hüseyin Hilmi Işık’ın temellerini attığı Türkiye Gazetesi çevresi, Enver Ören döneminde Türkiye’ye adını duyurdu. Cemaat, medyada, bankacılıkta ve sanayide çok büyük yatırımlara girdi.
2001 yılında patlak veren bankacılık krizinden nasibini alan İhlas Finans’ın iflası ile büyük bir mali krize giren Enver Ören’in önderliğindeni İhlas Holding, AK Parti iktidarına sırtını dayayarak bu krizden çıkmayı başardı. 2002 yılında bu yana AK Parti iktidarını destekleyen Enver Ören ve cemaati, Haziran 2011 seçimlerinde de AK Parti’ye destek verecek.

Haydar Baş ve Cemaati
Kadiri Tarikatı’nın İcmal Kolu’nun lideri Haydar Baş son döneme kadar  çalışmalarını Bağımsız Türkiye Partisi adıyla sürdürüyordu. Bir dönem Tansu Çiller’in de danışmanlığını yapan Baş, medya desteği ve ticari faaliyetlerle cemaatini güçlendirdikten sonra tüm gücünü bir siyasi parti çatısı altında topladı. Demokrat Parti listesinden Bursa adayı olan Haydar Baş, bu seçimlerde barajı aşacaklarını düşünüyor. Haydar Baş’a yakınlığı ile bilinen Yeni Mesaj Gazetesi ve Meltem TV bu seçimlerde AK Parti’ye en ağır muhalefeti yapan medya grubu olarak dikkat çekerken, Demokrat Parti Lideri Namık Kemal Zeybek’e tam destek veriyor.
Öte yandan Urfa’da Cevheri ailesi ile öne çıkan Kadirilerin bu seçimde Cevheri ailesinin bağımsız adayını destekleyecekleri belirtiliyor.

Hakikat Grubu:
Gebze’de yaşayan Şeyh Ömer Öngüt’ün öncülüğünde kurulan Hakikat Dergisi, Nurculardan Süleymancılara, Erbakan’dan Erdoğan’a kadar geniş bir kesime yönelik ağır eleştirileri ile biliniyor. Ergenekon davasında da İskender Evrenesoğlu ile birlikte adı  kullanılacaklar arasında geçen Ömer Öngüt, geçtiğimiz yıl Haziran ayında vefat etti. Sakarya çevresinde oldukça etkin olan cemaatte Öngüt’ten sonra  emekli bir asker  başa geçti. Cemaatin sandığa gitmeyeceği belirtiliyor

Tillo Şeyhleri
Süryanice “Yüksek Ruh” anlamına gelen Siirt’teki Tillo geleneği Kadiri Tarikatı’nın en güçlü kollarından.  Başbakan Erdoğan milletvekili seçilirken yüzde doksanın üzerinde destek verdiler. Referandumda da evet diyen şeyhler seçimde oylarını AK Parti lehine kullanacaklar

Norşin Şeyhleri
Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun medreseleri ile bilinen Norşin’de yetişen alimler siyasete pek karışmak istemediklerinden dolayı oylarını açık açık belli etmeseler de sandıkta verecekleri oyları özel sohbetlerinde veya talebelerin soruları üzerine söylüyorlar. Bu seçimde oyları  AK Parti ve HAS Parti arasında paylaşılacak.  Ancak Molla Sadrettin Yüksel’in oğlu Müfid Yüksel’in HAS Parti’den Bitlis adayı olması oyların akışını değiştiren en önemli etken. Öte taraftan Edip Safter Gaydalı’nın bağımsız aday olması ve şeyh ailesinden olması da Bitlis çevresindeki tarikat ce cemaat oylarını değiştiren bir diğer etken

Mustazaf-Der çevresi
Bölgede PKK’dan sonraki ikinci güç olan eski Hizbullahçıların ağırlıkta olduğu Mustazaf-Der, referandum sürecinde oylarını “Evet”ten yana kullanmıştı.Sandık tercihlerini pek belli etmeyen cemaatin bu seçimlerde ağırlıklı olarak AK Parti’yi destekleyecekleri belirtiliyor

Yeni Asyacılar
Nurcu kesimin en köklü gruplarından biri olan Yeni Asya Gazetesi çevresi, yıllardır istikrarlı bir şekilde DP-AP-DYP geleneğini destek veriyordu. İslam adına siyasetin bir sonuç vermeyeceğini düşünen Mehmet Kutlular öncülüğündeki Yeni Asya Grubu’nun, “Ehven-i Şer” olarak gördüğü Süleyman Demirel’in öncülüğündeki Adalet Partisi’ne destek vermesi, Milli Görüş hareketinin tepkisini çekmişti. Cemaat İstanbul’da yaptığı toplantı ile oyunun rengini belli etti. Açıklamada; “ Olağanüstü temsilciler toplantımız, geçtiğimiz Cumartesi günü yine İstanbul’da hizmet binamızda yapıldı. Tek gündemle gerçekleşen toplantıda, 12 Haziran seçimiyle ilgili istişarelerde bulunuldu. Çok sayıda temsilcimizin görüş bildirdiği müzakerelerde, geçtiğimiz 22 Ocak günü Ankara’da yapılan ‘genişletilmiş Siyasî Heyet’ toplantısında alınan ‘Daha önceki Umumî Meşveret toplantılarında alınan kararlar çerçevesinde siyasî görüşümüzde bir değişikliğin söz konusu olmayıp, DP’ye verilen desteğin devam etmesi; bu hususla ilgili neşriyat ve çalışmalarımızın, cemaatimizde ve kamuoyunda oluşan hassasiyetleri dikkate alan dengeli ve yapıcı bir üslûp ve dozajla yürütülmesi’ şeklindeki tavsiye kararı teyid edildi.” Denildi

Fethullah Gülen Hareketi
1970’li yıllarda Mehmet Kutlular’la yollarını ayırarak dünyanın en büyük eğitim organizasyonuna imzasını atan Fethullah Gülen Gönüllüleri, geçmiş yıllarda Turgut Özal’dan Bülent Ecevit’e kadar geniş bir yelpazedeki siyasi partilere destek verdi. 2002 yılından bu yana AK Parti’ye tam destek veren Gülen cemaati, Ergenekon davası sürecinde bu desteği zirveye taşıdı. Yurtdışındaki gönüllülerini oy kullanmak için kafileler halinde Türkiye’ye çağıran Fethullah Gülen Gönüllüleri Zaman ve Samanyolu ile AK Parti’nin kazanması için en çok çalışan cemaatlerin başında geliyor

Mehmet Kırkıncı Grubu
1980 yılına kadar Yeni Asya Grubu ile birlikte hareket etmekte iken, bu tarihten itibaren siyasi tercihlerde ihtilafa düşmeleri sonucu bu gruptan ayrılan Mehmet Kırkıncı tarafından kurulmuştur. Söz konusu grup, kontrolündeki vakıflar ve öğrenci evleri vasıtasıyla Erzurum, Ankara ve Adana ağırlıklı olmak üzere çeşitli illerde faaliyet göstermektedir.Fethullah Gülen’i Risal-i Nur ile tanıştıran kişi olarak da bilinen Kırkıncı Hoca Gurubu, bu seçimde de oyunu AKP lehine kullanacak

Caferiler
 İstanbul, Kars, Iğdır, Bursa, Ankara, Manisa, İzmir gibi büyük şehirlerde kayda değer ölçüde Caferi yaşıyor. Caferilerin bu seçimde oylarını CHP’ye verecekleri belirtiliyor. Türkiye Caferileri Lideri Hüccet-ul İslam velmüslimin- Hacı Şeyh Selahattin Özgündüz’ün yeğeni Ali Özgündüz savcılık görevinden ayrılarak CHP’den İstanbul 3. bölge 8.sıra olarak belirlenmesi cemaat oylarının CHP’ye akacağının en büyük işareti.

Akabe Vakfı
Mustafa İslamoğlu liderlindeki cemaat geçmiş dönemde siyasi partilere olumlu yaklaşmayıp sandığa gitmiyorlardı. 12 Eylül referandumunda evet oyu veren cemaat bu seçimde de AK Parti’yi destekliyor

Anadolu Platformu
Bünyesinde elliden fazla dernek bulunduran Anadolu Platformu’nda öne çıkan derneklerin başında Aksa Dayanışma Vakfı olarak bilinen AKDAV geliyor.Cemaat ağırlıklı olarak AK Parti’yi destekliyor.

İnsan Medeniyet Hareketi
Bir çatı kurumu olan İnsan ve Medeniyet Hareketi(İMH) bu seçimde de kayıtsız ve şartsız olarak AK Parti’yi destekliyor.

Kürt Nurcular
Kürt Nurcuların büyük bir kısmı açıktan sandığa gideceğini ifade etmese de sandığa gideceklerin büyük bir kısmı bağımsız adayları destekleme kararı aldı. Kürt Nurcular dışında özellikle Irak Federe Kürt bölgesi ile teması olan Kürt İslamcılar da bu seçimde BDP’nin desteklediği bağımsız adayları destekleyecek

Sandığa gitmeyecekler
Selefi gruplar ve Hizbul Tahrir sandığa gitmeyecek gruplar olarak karşımıza çıkarken- Özgür-der çevresinde de bazı grupların sandığa gitmeyecekleri ifade ediliyor.

Araştırma: NEVZAT ÇİÇEK