Az uyku, Alzheimer’i tetikliyor

SDÜ Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilimdalı öğretim görevlileri Prof. Dr. M. Fehmi Özgüner, Doç. Dr. Önder Öztürk, Yrd. Doç. Dr. Duygu Kumbul Doguç, Arş.Gör. Mustafa Saygın ve Arş.Gör. İlter İlhan'ın 1 yıldır fareler üzerinde yaptığı araştırma 'uyku' ve 'beyin' arasındaki ilişkiyi ortaya çıkardı. Araştırma, kesintisiz ve düzenli uyuyan farelerin daha güçlü bir hafızaya sahip olduğunu, az uyuyan ya da uykusu bölünen farelerin ise daha önceden tanıdığı cisimleri hatırlamadığını ortaya koydu.

Uykunun insanoğlunun temel gereksinimlerinden biri olduğunu belirten SDÜ Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilimdalı Araştırma Görevlisi Mustafa Saygın, uyku bozukluklarının günümüz toplumunda sık karşılaşılan bir durum olduğunu kaydetti. Dünyada her 7 kişiden birinin kronik bir uyku problemi bulunduğuna değine Saygın, kadınların yüzde 4'ünün ve erkeklerin ise yüzde 9'unun uyku hastalıklarından şikâyet ettiğini vurguladı.

Uyku bozukluklarının çoğu zaman yaşam kalitesini etkilediğini, sağlık sorunlarına neden olduğuna dikkati çeken Saygın, bu nedenle fareler üzerinde uykunun beyine olan etkilerini araştırdıklarını söyledi. Yaklaşık 1 yıl süren ve 48 fare üzerinde yapılan araştırmayı 3 kategoride gerçekleştirdiklerini anlatan Saygın, "Araştırma süresince bir gruptaki farelerin uyuma süresi azaltıldı, bir kısmı hiç uyutulmadı ve bir grubun da uykunun bir bölümünde uyanması engellendi. Aralıksız uyuyan fareler, tanıdığı objeyi daha rahat hatırlayabildi. Uykuları bozulan fareler ise objeyi hatırlamakta güçlük çekti. Önceden tanıdıkları objeyi hatırlayamadı" diye konuştu.

Uykuyu etkileyen her şeyin hafızayı da etkilediğini savunan Saygın, kesintisiz uykunun hafızayı güçlendirdiğini ve beyni beslediğini bilimsel olarak da kanıtladıklarını söyledi. Sık sık uyananların gündüz öğrendiklerini hatırlamakta güçlük çektiklerine değinen Saygın, şöyle dedi:

"Genç yaşta uyku problemi yaşayanlar, yaşlandıklarında uyku problemi yaşamayan insanlara göre daha fazla hafıza problemi yaşıyor ve alzheimer hastalığına yakalanma riskleri artıyor. Solunum bozukluklarına dayalı 'uyku apnesi' hastalığı olanlar aralıksız uyuyamadıkları için gün içinde kendilerini aşırı yorgun hissediyor. Bu nedenle hafıza sorunu yaşıyor. Yani hafızaları zayıflıyor. Alzheimer hastalığı ve uyku arasında bir bağlantı var. Ancak beyindeki bozulma mı, yetersiz uykuya neden oluyor yoksa yetersiz uyku mu beyinin bozulmasına neden oluyor, bu belli değil. Bununla ilgili araştırmalarımız devam ediyor."

Karanlıkta 7 saatlik aralıksız uykunun beyin üzerinde olumlu etki yarattığını anlatan Doç. Dr. Önder Öztürk ise ideal uyku saatinin ise 23.00 ile 06.00 arası olduğunu söyledi. Uyku bozukluğunun yaşlanmayı da hızlandırdığını hatırlatan Doç. Dr. Öztürk, şöyle dedi: "Uykuyu iyi anlamak için en önemli kavram uykuyu bir beyin süreci olarak görmektir. Daha ötesinde uyku tek bir süreçten ibaret değildir. Birkaç farklı tür uyku süreci vardır. Uyku bozuklukları günümüz sosyal toplumunda çok sık görülmektedir. Uykunun öğrenme ve hafızadaki rolleri çalışmalarda gösterilmiştir. Çalışmanın, uyku mimarisini bozan uyku bozukluklarında spesifik tanı ve tedavi yaklaşımlarına ışık tutacağını düşünüyoruz. Ayrıca olası mekanizmalar bu tür bozukluklarda alınabilecek önlemler, öneriler ve tedaviler anlamında yol gösterici olacaktır."

Mehmet ERÇAKIR/ISPARTA, (DHA)