2023'ün önemli olayları

Şubat depremleri, İsrail- Hamas savaşı, Rusya- Ukrayna savaşı ve Azerbaycan-Ermenistan arasında Karabağ bölgesine ilişkin operasyon 2023 yılının dikkat çeken olayları arasında dünya basınının manşetlerinde yer buldu.

2023'ÜN EN YIKICI DOĞAL AFETLERİ

Türkiye’de 6 Şubat 2023’de Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki deprem yaşandı. Depremlerde yaklaşık 6 bini Suriye tarafında olmak üzere en az 56 bin kişi hayatını kaybetti. Dünya çapında yankı uyandıran deprem felaketi için Ukrayna dahil birçok ülke kurtarma ekibi gönderdi. 2023 yılında bir başka deprem felaketi, Fas'ın Marakeş bölgesi'nde yaşandı. 8 Eylül'de Marakeş, şiddetli bir depremle sarsıldı ve 6.8 büyüklüğündeki depremde yaklaşık 3 bin kişi öldü, 5 bin 600'den fazla kişi yaralandı. Bir diğer afetse Libya’da yaşanan sel felaketiydi ve 11 binin üzerinde kişi hayatını kaybetti.

Afganistan'da ise Ekim ayında 6.3 ve 6.2 büyüklüğünde yıkıcı iki deprem meydana geldi. Birçok ülkenin yardım gönderdiği ülkede, 3 binden fazla kişi hayatını kaybettti. 2023 yılı birçok doğal afetin yaşandığı bir yıl olarak kaydedilirken dünyanın birçok yerinde orman yangınları, sel felaketleri ve heyelanlar yaşanmaya devam etti.

TÜRKİYE’DE SEÇİM

Türkiye Mayıs ayında Cumhurbaşkanını seçmek için sandık başına gitti. Seçim, Erdoğan ve Kılıçdaroğlu arasında birinci turda salt çoğunluğun sağlanamaması nedeniyle ikinci tura kaldı. Dünya gündeminde yer alan ikinci tur seçimi 28 Mayıs 2023’de yapıldı ve Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti 12. Cumhurbaşkanı olarak seçildi.  

RUSYA- UKRAYNA SAVAŞI

24 Şubat 2022’de başlayan Rusya- Ukrayna savaşı, 2023’de de devam etti. Ocak ayında Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rus kuvvetlerinin ‘büyük intikam’ için hazırlık içerisinde olduklarını ve batılı ülkelerin bir an önce Ukrayna’ya desteklerini arttırmaları gerektiğini söylemişti. Destek beklerken zaman kaybettiklerini aktaran Zelenski, Rusya’nın birçok bölgeyi işgal etmede Wagner grubu ve Rus ordusu için zaman kazandığının da altını çizmişti. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, Batılı ülkelerin silah sağlamasının "NATO ülkelerinin gittikçe daha fazla doğrudan çatışmaya müdahil olmasına yol açtığını, ancak bunun olayların gidişatını değiştirme potansiyeli olmadığını ve bunu yapmayacağını" ifade etmişti. 

2023'ÜN EN BÜYÜK SALDIRISI DÜN YAŞANDI

Ukrayna için 2023  diplomatik anlamda gelişmelerin yaşandığı bir yıldı. ABD Başkanı Joe Biden Şubat ayında sürpriz bir ziyaretle Ukrayna’yı ziyaret eti. Biden, ziyaretinde Ukrayna’ya desteğini açıklarken, Rusya’nın ‘karmaşa’ içerisinde olduğunun altını çizdi. Rusya, Mayıs ayında, Bahmut şehrinin ele geçirildiğini duyurdu. Kiev Yönetimi, Moskova'nın işgal ettiği toprakları geri almak amacıyla Haziran'da karşı saldırı başlattı. 2023 yılı boyunca süren çatışmalarda birçok sivil hayatını kaybetti. Yıl biterken Rusya, 29 Aralık Cuma günü 2023 yılının en büyük füze ve dron saldırısını gerçekleştirdi. Ukrayna, 158 füze ve insansız hava aracından 114'ünü düşürdüğünü açıklarken saldırılarda 30 kişi yaşamını kaybetti, 160 kişi yaralandı.   

WAGNER İSYANI

Rusya devleti adına askeri faaliyetlerde bulunan paramiliter Wagner Grubu’nun lideri Yevgeny Prigozhin, 23 Haziran’da destekçileri ile birlikte Moskova’ya yürüyerek  isyan başlattıklarını duyurdu. 'Kardeş kanı dökülmemesi' için isyanı durduran Prigozhin, 2 ay sonra beraberindeki yolcularla birlikte Moskova yakınlarında uçak kazası yaptı. Kazadan kurtulan olmadı. Kazanın ardından Rusya lideri Putin kısa bir baş sağlığı açıklamasında bulundu.

KARABAĞ’DA ANTİ- TERÖR OPERASYONU

Azerbaycan Savunma Bakanlığı, 19 Eylül'de Karabağ bölgesinde Ermenistan’ın provokasyonlarına karşı ‘anti-terör’ operasyonu başlatıldığını duyurdu. Azerbaycan harekatı "Dağlık Karabağ bölgesinde anayasal düzeni tesis etmek amacıyla düzenlenen antiterörist bir operasyon" olarak tanımlamladı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 15 Ekim'de Hankendi ve Hocalı'da Azerbaycan bayrağını göndere çekti.

İSRAİL-HAMAS SAVASI

Hamas’ın askeri kanadı İsrail’e karşı  7 Ekim’de Aksa Tufanı operasyonu başlattıkları duyurarak gece boyunca 5 bin roket fırlattıklarını açıkladı. İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) ise gece boyunca devam eden roket saldırısı sonrasında sabah saatlerinde ‘savaş durumu alarmı’ ilan etti. İsrail Hava Kuvvetleri, savaş uçaklarının işgal altındaki Gazze Şeridi’nde bulunan Hamas hedeflerini bombaladığını duyurdu. Öte yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise “Savaştayız” açıklamasını yaptı. 7 Ekim’den bu yana süren çatışmalarda yetkililer tarafından yapılan açıklamalarda, Gazze nüfusunun neredeyse tamamının yerinden edildiği ifadeleri yer aldı. 28 Aralık itibariyle İsrail'in Gazze'deki saldırılarında ölü sayısı 21 bin 500'ü geçti. 

2023’DE YAŞANAN ÇARPICI OLAYLAR

Dünyanın çeşitli yerlerinde iklim krizi kaynaklı aşırı hava olaylarının yaşandığı 2023 yılında düzenlenen en üst düzey iklim zirvesi COP28'de, küresel ısınmayla mücadele için tüm ülkelere fosil yakıtlardan uzaklaşma çağrısında bulunuldu. Çevre adına düzenlenen zirve ve panellerin yanı sıra tartışmaların odağında olan Japonya, 2011'deki depremin ardından meydana gelen tsunamide zarar gören Fukuşima Dai-içi Nükleer Santrali'ndeki radyoaktifle kirlenmiş atık suyu ALPS yöntemiyle arındırarak 24 Ağustos'ta okyanusa boşaltmaya başladı. Radyoaktif atık suyun tahliyesi, dünyanın çeşitli yerlerinde protesto edilse de Japonya hükümeti kademeli olarak Ekim ve Kasım aylarında da boşaltma işlemlerine devam etti. 

AFRİKA’DA DARBE

Afrika’da 2023'te iki askeri darbe yaşandı. Nijer'de ordu 26 Temmuz'da 'kötüleşen güvenlik durumunu' gerekçe göstererek yönetime el koydu. Batı Afrika ülkesi Gabon'da ise usulsüzlükler nedeniyle eleştirilen cumhurbaşkanlığı seçiminin hemen ardından 30 Ağustos'ta askeri bir darbeyle Ali Bongo yönetimi sona erdi. Darbeyle 55 yıllık Bongo iktidarını devirerek yönetimin başına geçen General Brice Oligui Nguema, ülkedeki kurumların daha demokratik olacağı sözünü verdi.

2023 ayrıca, hem internet hem de uzay alanında çalışılan projelere tanıklık etti. Eski adıyla ‘Twitter’ olarak bilinen sosyal medya platformu, sahibi Elon Musk tarafından ismi değiştirilerek ‘X’ yapıldı. Hindistan 23 Ağustos'ta Chandrayaan-3'ü Ay'ın güney kutbu yakınlarında keşfedilmemiş bir bölgeye indirmeyi başararak bir ilke imza attı. Hindistan'dan önce sadece Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin Ay'a kontrollü iniş gerçekleştirmeyi başarmıştı. İngiltere’de ise Kraliçe Elizabeth'in ölümüyle birlikte tahta geçen İngiltere Kralı 3. Charles, Westminter Katedrali'nde düzenlenen törenle tacını resmen giydi. Kraliçe Elizabeth, İngiltere tahtında 70 yıl ile en uzun süre tahtta kalan hükümdar unvanını aldı.

İskoçya'da Mart ayında iktidardaki İskoç Ulusal Partisi'nin başkanlık koltuğuna Pakistan kökenli Hamza Yusuf seçildi. Hamza Yusuf, İskoçya’nın ilk Müslüman Başbakanı oldu. Bu gelişmelerin yanı sıra, filmlere konu olmuş ‘Titanik’ adlı yolcu gemisinin enkazını görmek için yola çıkan ‘Titan’ adlı denizaltı aracı 18 Haziran’da Atlantik Okyanusu’nda kayboldu. 22 Haziran’da enkazı bulunan Titan aracının basınçtan dolayı ani bir şekilde içe doğru patladığı anlaşıldı. ABD Sahil Güvenlik ekipleri tarafından bulunan denizaltı içerisindeki 5 yolcu hayatını kaybetti.

Şara Zehra ÖZBEY, (DHA)