Zam şampiyonu Çarliston

"2014 Ocak ayı enflasyonu bir önceki aya göre Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)'nde %1,72 olurken, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE)'nde %3,32 oranında artış göstermiştir. Yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında %7,48, yurt içi üretici fiyatlarında %10,72 olarak gerçekleşmiştir.
TÜFE Ocak'ta aylık %1,72 artışla 26 ayın en hızlı artışını göstermiştir.

Mevsimlik ürünler dışında aylık TÜFE artışı %1,97'dir. Aylık olarak en yüksek artış gösteren seçilmiş maddeler TÜFE'de %72,64 ile çarliston biber, %61,57 ile dolmalık biber ve % 57,48 ile patateste olmuştur.
En yüksek artış gıdada
TÜFE'de ana harcama grupları itibariyle bir önceki aya göre en yüksek artış %5,16 ile "gıda ve alkolsüz içecekler" ve %2,72 ile "alkollü içecekler ve tütün" gruplarında gerçekleşmiştir.  Yıllık bazda ise en yüksek artış %11,95 ile "ulaştırma", %10,89 ile  "gıda ve alkolsüz içecekler"  ve %10,70 ile "lokanta ve oteller" harcama gruplarında görülmüştür.
TÜFE artışının üçte ikisi gıda grubu kaynaklıdır. Gıda enflasyonundaki artış kısmen kur artışı etkisini göstermekte, bunun yanında mevsimlik fiyat artışını da kapsamaktadır. Alkollü içecekler ve tütün fiyatları ise vergi artışının sonucudur.
TÜFE artışında diğer önemli etken  kur artışına bağlı olarak otomotiv sektöründeki ve akaryakıttaki zamlardır.
Üretici fiyatlarında çift haneye dönüş
Enflasyon asıl geri dönüşü üretici fiyatlarında yapmıştır. Yurtiçi üretici fiyatları Ocak ayında %3,32 artarak Nisan 2008'den bu yana en yüksek seviyesini görmüş, yıllık artış da %10.72 oranıyla çift haneli düzeye tırmanmıştır.
Yİ-ÜFE'de sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %3,68, imalat sanayi sektöründe %3,29, elektrik ve gaz sektöründe %3,60, su sektöründe %1,39 artış olarak gerçekleşmiştir.
Yİ-ÜFE artışında da en önemli etken gıda fiyatlarındaki artış olmakla birlikte birçok sektörde döviz kuru artışının girdi maliyetlerini artırdığı görülmektedir.
Kur artışı fiyatlara henüz tam yansımadı
Ne yazık ki, kur artışının enflasyon etkisi halen başlangıç aşamasında olup henüz konut grubu gibi alanlara yansımamıştır. Önümüzdeki aylarda kur etkisi dışında kuraklık etkisiyle de enflasyonda artışın devam edeceği görülmektedir. Talep daralması  bir süre üretici maliyetlerindeki artışın tüketici fiyatlarına yansımasını engelleyip stagflasyon yaratsa da sonraki dönemde tüketici enflasyonun da artması kaçınılmaz olmaktadır.
Diğer taraftan üretici maliyetlerindeki hızlı artış, kur artışının ihracata ve turizme olumlu etkisinin nasıl sınırlı kaldığını göstermektedir. Bu nedenle cari açığın düşmesinde kur artışından çok talep daralmasının etkili olacağı ve dış dengede gerçek bir düzelme için ihracatı destekleyici ek önlemlerin devreye girmesinin kaçınılmaz olduğu bir kez daha anlaşılmaktadır.

Antalya kaynaklı gıda enflasyonunda nakliye ve dağıtım maliyetleri etkili oldu
Gıda enflasyonunda Antalya veya Akdeniz kaynaklı sebze ve meyve fiyatlarındaki artışın üretici fiyatlarından değil, nakliye ve perakende dağıtım maliyetlerinden kaynaklanması da ısrarla üzerinde durulması ve çözüm geliştirilmesi gereken bir konudur. Aksi halde bir tarafta üretici diğer tarafta tüketicinin kaybetmesi gibi anlamsız bir durum  devam etmektedir.
Bölgemizde ise TÜFE oranı aylık bazda %1,46 ve yıllık bazda %7,87 olarak gerçekleşmiştir. Batı Akdeniz Bölgesi aylık bazda Türkiye ortalamasının altında kalırken yıllık enflasyonda Türkiye ortalamasının üstünde yer almıştır. Bu yıl bölgedeki aylık enflasyon son on yılın en yüksek değerine ulaşmıştır.
En düşük aylık enflasyon Batı Akdeniz'de
Antalya ilinin yer aldığı Batı Akdeniz Bölgesi ana harcama grupları itibariyle en yüksek aylık artış %4,09 ve yıllık en yüksek artış %11,38  ile "gıda ve alkolsüz içecekler" harcama grubunda görülmüştür.
26 bölge arasında Batı Akdeniz Bölgesi aylık bazda sonuncu sırada, yıllık bazda 9'uncu bölge konumunda yer almıştır.

Çetin Osman Budak
Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı