Türk gözlemciler 'yıldız tutulması'nı görüntüledi

TUG'da görevli Prof. Dr. Halil Kırbıyık, başuzman Dr. Tuncay Özışık ve Gözlem Sorumlusu Uzm. Dr. İrem Hamitoğlu, Uluslararası Triton Kampanyası kapsamında Türkiye'nin en büyük teleskobu RTT150 ile ilginç bir gök olayını görüntüledi. TUG'dan yapılan açıklamada, Güneş Sistemi'nin en dış ve sekizinci gezegeni konumundaki Neptün'ün, 23 Eylül 1846'da gözlendiği belirtildi. Neptün'ün kütlesinin Dünya'nın yaklaşık 17, hacim olarak da 58 katı olduğuna dikkat çekilen açıklamada, şöyle denildi:

"Güneş'ten 4.5 milyar km uzaklıkta olan Neptün, Dünya'ya göre 30 kat daha uzaktadır. Neptün'ün 14 uydusundan en büyüğü Triton'dur. Triton uydusu Neptün'ün gözlemsel olarak keşfinden 17 gün sonra keşfedilmiştir. Triton'un ilginç bir özelliği, Neptün'ün etrafındaki yörüngesinde Neptün'ün dönme yönünün tersi yönde dolanmasıdır. Güneş sistemi içinde bu özelliğe sahip tek uydudur. Triton'un atmosferi diğer özellikleri yanında mevsimlere göre değişim göstermektedir. Atmosferinin fiziksel ve kimyasal yapısı bakımından incelenmesi önem taşımaktadır."

YILDIZ VE DÜNYA ARASINDAN GEÇTİ

5 Ekim 2017 günü gerçekleşen ve TUG uzmanları tarafından da görüntülenen ilginç gökyüzü olayında Neptün'ün uydusu Triton, Samanyolu'ndaki parlak bir yıldız ve Dünya arasından geçti. Böylece Güneş tutulmasına benzer bir yıldız tutulması meydana geldi ve kısa bir süre için yıldız görünmez oldu. TUG da tutulma kuşağı içinde kaldığından, 150 cm ayna açıklıklı RTT150 teleskobundan bu tutulma izlendi.

KAZAKİSTAN'DAN BAŞLAYIP, MEKSİKA'DA SONA ERDİ

Triton'un atmosferinin uzun dönemli değişimini araştırmak ve incelemek için böyle bir tutulmanın büyük önem taşıdığı belirtilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

"Böyle bir gözlem, tutulma kuşağı içinde kalan dünya gözlemevlerinin uluslararası katılımıyla yapıldığında atmosfer sürekli gözlenmiş olmakta, Dünya'nın farklı yerlerinden gözlenen verilerle atmosferin tamamının incelenmesi mümkün olmaktadır. Dünya çapında bir kampanya ile böyle bir tutulmanın gözlenmesi çok önemlidir. Çünkü tek bir gözlemevinden gözlenirse atmosferin sadece dar bir profili elde edilebilmektedir. 5 Ekim 2017'deki yıldız tutulma gölgesinin merkezi Kazakistan'dan başlayıp, Güney Avrupa'dan geçerek Meksika'da sona ermektedir. Tutulma sınırı merkezden en çok 1353 km'dir, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi ise merkeze 870 km uzaklıktadır."

'İYİ BİR REFERANS OLACAK'

TUG açıklamasında, gözlemlerin çözünürlüğünün her 1 saniyede yaklaşık 2 km Triton atmosferinin çözünürlüğüne denk geldiği de belirtilerek, şunlar kaydedildi:

"Böylece ne kadar sık gözlem yapılırsa o kadar ayrıntılı atmosfer bilgilerine ulaşılır ve Triton'un atmosferinin anlaşılmayan yönleri anlaşılır hale gelir. RTT150 teleskobundaki Andor marka çok yüksek hızda görüntü alabilen CCD kamera saniyede 20 tane yüksek kaliteli ölçüm yapmaya imkân vermiştir. Başarılı olarak alınmış olan bu verilerden çıkarılan tutulma açık bir şekilde görülmektedir. TUG'da elde eden bu verilerin ön analizi önceden hesaplanan tutulma parametrelerinden farkı göstermektedir. Kampanya çerçevesinde elde edilen bu bilgiler daha sonraları gözlenecek tutulmalardaki verilerin analizi için iyi bir referans olarak kullanabilecektir."





Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)