‘Toroslar’ın Gelinliği’ yeniden yüzünü güneşe döndü

Latince adı 'Galanthus' olan bölgede 'Toroslar'ın gelinliği' olarak adlandırılan kardelenler, bu yıl aşırı derecede kar yağması nedeniyle yüzünü geç gösterdi. Rengi, kar beyazına meydan okuyan, toprağın altındaki soğanından aldığı güçle zarafetini birleştirip, eksi 15 derecede bile ayakta kalmayı başaran kardelenler, doğa severlerin ilgisini çekiyor. Torosları güzelliğiyle donatan, kokusuyla saran kardelenler baharı ve sıcak havayı müjdeliyor.

Süs bitkisi olarak kullanılan kardelen soğanının, kozmetik sanayinin yanı sıra çiçek ve çocuk felci aşısı yapımında da kullanılması nedeniyle, bazı ihracatçı firmalar, köylüler ve göçerlere kardelen soğanını söktürüyor. Yörede 'nergis' olarak da adlandırılan kardelen soğanlarının nesli, 1945 yılından beri 'talana varan' bilinçsiz sökülmeler nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Çevreci kuruluşların girişimleri sonucu, sökümü devlet kontrolüne alınmasına rağmen, daha önce Antalya'nın Akseki İlçesi kırsalında hemen her yerde açan kardelen çiçekleri, şimdi sadece yüksek, sarp yerlerde yaşama şansı buluyor.

3 yılda bir çiçek açtığı için 'nazlı bitki' olarak görülen kardelen çiçeklerinin 1980 yılında hemen hemen yok olma sınırına geldiğini anlatan Akseki'nin Çimi Köyü Muhtarı Hasan Aksoy, bunun nedeni olarak bilinçsiz sökümleri gösteriyor. Kozmetik ve ilaç sektöründe kardelenin yaygın olarak kullanıdığını vurgulayan Aksoy, "İlçeye bağlı yaylalarda geçmiş yıllarda insanlar geçimini bu çiçekten sağlardı. Özellikle 1980'li yıllardan itibaren yapılan bilinçsiz sökümler yüzünden kardelenlerin sayısında da hızlı bir azalma yaşandı. 1990 yılında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı neslinin tükenmemesi için kardelenleri koruma altına aldı" dedi.

Geçmişte kardelenlerin yoğun olarak yetiştiği, 1600 rakımlı Geyran Yaylası ve 1800 rakımlı Çimi Yaylası'nda yıllar sonra koruma çalışmaları sayesinde kardelenin yeniden açtığını anlatan Aksoy, şunları söyledi:

"Akseki Kaymakamlığı'nın yaptığı bilgilendirme çalışmaları sonucunda kardelen soğanının sökümü, 12 Kasım 2010 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan tebliğle 10 yıl süreyle yasaklandı. Bu sayede Akseki ve çevresinde yeniden kardelenler açmaya başladı. Kardelen soğanları Hollanda başta olmak üzere Avrupa ülkelerine ihraç ediliyor. Bitki talanının durması için yöre halkının bilinçlendirilmesi gerekiyor."

Kardelenlerin bölgeye gelen tatilciler ve turistler tarafından da yanlış ve zamansız sökülmesinden yakınan Çimi Köyü Muhtarı Hasan Aksoy, şöyle devam etti:

"Süs bitkisi olarak da kullanılan kardelen soğanı, kozmetik sanayinin yanı sıra çiçek ve çocuk felci aşısı yapımında kullanılıyor. Endemik türlerden olmasına rağmen maalesef her yıl doğadan kardelen sökümüne izin veriliyordu. Ana yurdu Akseki olan kardelen çiçeklerinin yok olmasını istemiyoruz. Geçmişte izin verilen miktarın üzerinde kardelen soğanı kaçak olarak sökülüyordu. Ne yazık ki yasaklamalara rağmen bu sökümler halen devam ediyor. Sıkı tedbirler alınmasını istiyoruz. Bu sayede bu çiçekler olgunlaşacak, tohumlaşacak. Tohumlar sararıp dökülünceye kadar doğadan sökümün yapılmaması lazım."

İlçe Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü yetkilileri de Akseki yaylalarında 10 yıl kardelen soğanı sökülmesine kesinlikle izin verilmeyeceğini, bölgenin sıkı kontrol altında tutulacağını, kaçak söküm yapanların cezalandırılacağını kaydetti.

 

Adem ÇETİN/AKSEKİ (Antalya), (DHA)