Titanik'ten kurtulan Türk'ün çılgın projesi 100 yıl sonra yayımlandı

1912 yılında Washington’da yapılacak bir konferansa Osmanlı delegesi olarak gönderilen Dr. Besim Ömer Akalın bu konferansa gitmek için Titanik adlı bir gemiyle yolculuk yapmaya karar verdi. Gemiye Fransa’dan binecek olan Besim Ömer Paşa, yolculuğun gerçekleşeceği gün hava durumundan dolayı limana ulaşamadı ve gemiyi kaçırdı. Bu sayede Titanik felaketinden şans eseri kurtuldu ve bileti olduğu halde gemiye binmeyen tek yolcu oldu. İlerleyen zamanlarda olaydan bahsederken kendisinden "yeryüzünün en talihli insanı" diye bahsetti.

Osmanlı Devleti’nin son döneminde tıp alanında yaptığı büyük çalışmalarla tanınan ve Cumhuriyet’in ilanından sonra iki kez Bilecik Mebusu olarak Meclis’e giren Dr. Besim Ömer Akalın’a ait “Sıhhıye-i Askeriye ve Umumiyede Tayyarelerden Edilecek İstifade” isimli eser, bir asır sonra Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cevdet Erdöl tarafından günümüz Türkçesi ile yeniden yayımlandı.

Sağlık ve havacılık tarihine ışık tutan ilk eser özelliğini taşıyan kitapta, Osmanlı döneminde hayata geçirilmesi planlanan ancak savaş ve ekonomik koşullar nedeniyle bir türlü gerçekleştirilemeyen havadan hasta nakline ilişkin proje ve bilgiler yer alıyor. Fransızların Birinci Dünya Savaşı sırasında Deyrezor ve Halep’teki yaralıları Şam’a naklettikleri sıhhıye uçaklarının fotoğraf ve detaylarının bulunduğu kitapta ayrıca Besim Ömer’in Osmanlı sağlık sistemi için düşündüğü havadan hasta nakli projesine ilişkin fikirleri de yer alıyor.

TİTANİK’E BİNEMEMİŞTİ

Londra’da 1907’de gerçekleşen 8. Uluslararası Kızılhaç kongresinde Osmanlı Devleti temsilcisi olarak Kızılay’ın bugünkü ambleminin benimsenmesini kabul ettiren, 1912’de ise Washington’da gerçekleşecek konferansa Osmanlı Devleti’ni temsilen katılmak üzere Southampton limanındaki Titanik gemisine doğru yola çıkan, ancak hava muhalefeti nedeniyle bu gemiye binemeyen tek Türk olan Dr. Akalın’a ait eseri yeniden okurlarla buluşturan Prof. Dr. Erdöl, çalışmayı şu sözlerle anlattı:

"Eser, bir asır önce Besim Ömer Bey tarafından kaleme alınsa da zaman içerisinde unutulup gitmiş. Fransızların Birinci Dünya Savaşı sırasında Suriye’de havadan hasta ve yaralı taşıdıklarını görünce bundan çok etkilenen Besim Ömer Bey havadan hasta nakli projesinin mutlaka Osmanlı Devleti’nde de hayata geçirilmesi için girişimlere başlıyor. Ancak bir türlü sonuç alınamayınca Cumhuriyet’in ilanından hemen sonra 1924’te bu eseri kaleme alıyor. Bir uçuş hekimi olarak Besim Ömer’in envanterini tararken 100 sayfalık kısa eser dikkatimi çekti. Eserin hemen günümüz Türkçesi ile genç kuşaklara aktarılması gerektiğine inanarak kolları sıvadım. Tıbbiyeli Ömer Besim bundan 100 yıl önce havadan hasta naklinin önemini görmüş bir Türk doktoru. Tarihe iz düşmek adına arşivin tozlu raflarındaki kitabı günümüz Türkçesine kazandırmış olduk. Ömer Besim’in hayaline ancak 100 yıl sonra ulaştığımızı da söylemek isterim."

“SIHHİYE UÇAKLARINDAN YARARLANILMALI”

Besim Ömer’in o dönemde ortaya koyduğu vizyonun öneminde de değinen Prof. Dr. Cevdet Erdöl, "Besim Ömer Bey, kitabında barış ve savaş zamanlarında yaralı ve hastaların naklindeki zorluğa dikkati çekerek, naklin hızlı ve sarsıntısız olması üzerinde duruyor. Ona göre demir ve karayolu ağlarının bile son derece yetersiz olduğu bir dönemde sıhhiye uçaklarından mümkün olduğu kadar yararlanılmasına dikkat çekiyor. Besim Ömer’in kaleme aldığı notlarda, uçakların sadece yaralı ve hasta değil, aynı zamanda tabip, hastabakıcı, alet, edevat ve ilaç da taşıma hizmeti vereceğinden bahsetmesi nasıl bir vizyonu olduğuna ışık tutuyor" dedi.

İSTANBUL, (DHA)