Meclis “Askeri ombudsmanlık” konusunu araştırdı

Araştırmaya göre, Almanya, Avustralya, İngiltere, İrlanda’da askeri ombudsmanın görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esasları kanunla ve Kanada’da bakanlık yönergesi ile düzenleniyor. İngiltere, Hollanda, İrlanda ve Belçika’da askeri ombudsmanların bütçesi savunma bakanlığı tarafından sağlanıyor. Norveç ve Almanya’da askeri ombudsmanın atanmasında parlamento, diğer örneklerde yürütme organları yetkili. Askeri ombudsman, Kanada ve Hollanda’da hükümet, İrlanda’da hükümetin önerisi üzerine Cumhurbaşkanı, İngiltere ve Avustralya’da ilgili bakan tarafından atanıyor.

TBMM Araştırma Merkezi, silahlı kuvvetler mensuplarının karşılaştıkları insan hakları ihlallerine ilişkin şikayetleri incelemekle görevli askeri ombudsmanlık kurumu ve ülke örneklerini inceledi. Araştırmaya göre askeri ombudsmanların görevi, kötü muameleye veya kötü çalışma koşullarına ilişkin şikâyetleri incelemek ve görüş ve önerileri içeren inceleme raporlarını ve yıllık faaliyet raporlarını ilgili bakanlığa veya parlamentoya sunmak.

Araştırmada, bazı ülkelerde münhasıran silahlı kuvvetler personelinin karşılaştığı insan hakları ihlallerini incelemekle görevli ve askeri emir-komuta zincirinden bağımsız hareket eden askeri ombudsmanlık kurumu bulunduğu belirtilerek, askeri ombudsmanın görevi şöyle anlatıldı:
“Askeri ombudsmanlık, görevi, münhasıran silahlı kuvvetler mensuplarının karşılaştıkları haksız ve kötü muameleye (taciz, korkutma, hakaret, ayrımcılık vs.) ilişkin şikâyetleri inceleyerek mağduriyetlerini gidermek, haksızlıkların tekrarını önlemek ve uygun davranışları teşvik etmek olan ve askeri komuta zincirinden bağımsız faaliyet gösteren kuruma verilen isimdir. Anlaşılacağı üzere, askeri ombudsmanın, vatandaşların haklarını idarenin veya kamu
erkinin işlem ve eylemlerine karşı korumakla görevli genel yetkili ombudsmanlık kurumundan farkı, görev ve yetki alanının sadece silahlı kuvvetleri kapsamasıdır.”

-HANGİ ÜLKEDE NASIL İŞLİYOR?-

Araştırmada, Almanya, Avustralya, İngiltere, İrlanda’da askeri ombudsmanın görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esasları kanunla ve Kanada’da bakanlık yönergesi ile düzenlendiği belirtilerek, şöyle denildi:
“İngiltere, Hollanda, İrlanda ve Belçika’da askeri ombudsmanların bütçesi savunma bakanlığı tarafından sağlanmaktadır. Diğer örneklerde ombudsman bütçesi parlamentolar tarafından tespit edilmektedir. Norveç ve Almanya’da askeri ombudsmanın atanmasında parlamento, diğer örneklerde yürütme organları yetkilidir. Askeri ombudsman, Kanada ve Hollanda’da hükümet, İrlanda’da hükümetin önerisi üzerine Cumhurbaşkanı, İngiltere ve Avustralya’da ilgili bakan tarafından atanmaktadır.

Askeri ombudsman, Belçika, İngiltere ve İrlanda’da başvuru üzerine, Almanya,
Avustralya, Kanada ve Norveç’te kendiliğinden inceleme başlatabilmektedir. Almanya’da Bundestag Savunma Komisyonu, Kanada ve Hollanda’da savunma bakanı, Belçika’da yargı organları, askeri ombudsmanın başlattığı ve devam ettirdiği bir incelemeyi durdurma veya erteleme yetkisine sahiptir.”

“ASKERİ OMBUDSMANLIK” KURUMUNUN İŞLEYİŞİ

Araştırmanın sonuç bölümünde, silahlı kuvvetler bünyesinde hukuk dışı ve haksız uygulamaların askeri emir-komuta zincirinden bağımsız bir organ tarafından incelenmesinin mağduriyetleri gidermek, insan hakları ihlallerinin tekrarını önlemek açısından gerekli ve etkili olduğu düşüncesiyle bazı ülkelerde