Kum zambaklarının fidesini yetiştirip, toprakla buluşturuyor

Kumluca Mavikent Durali Yazıcı İlkokulu'nda görevli evli ve 1 çocuk babası sınıf öğretmeni Deniz Karar, geçen yıl değerler eğitimi kapsamında, endemik bir tür olan kum zambağının (Likya zambağı) yok olmaması için proje geliştirmeye karar verdi. Deniz Karar, öğrencileriyle ağustos ve eylül döneminde çiçek açan kum zambaklarından tohum aldı. Okul ve evinin bahçesinde çimlendirdiği tohumları daha büyük kaplara koyarak büyüttü. Deniz Karar ve öğrencileri, geçen yıl 60 kum zambağı fidesini dikerek, yetiştirdi.

'260 KUM ZAMBAĞINI KUMULLARLA BULUŞTURDUK'

Karar, bu yıl da yetiştirdiği 200 fideyi, Beykonak sahilinde toprakla buluşturmaya başladı.

Ancak Deniz Karar'a, koronavirüs tedbirleri kapsamında 20 yaş ve altına uygulanan sokağa çıkma yasağı nedeniyle öğrencileri eşlik edemedi.

Deniz Karar, geçen yıl diktikleri fidelerin çoğunun sahilde arazi araçlarıyla off-road yapanlar nedeniyle yok edildiğini belirterek, "Dünyanın dengesi bozulduğu zaman insanların ne tür tehlikelerle karşı karşıya kalacağını artık hepimiz biliyoruz. Kum zambakları nergisgillerden diğer adıyla Likya zambağı. Türünün yavaş yavaş yok olduğunu görüyoruz. Ben de öğrencilerimle yaklaşık 2 yıldır değerler eğitimi kapsamında doğaya, çevreye saygı ve farkındalık oluşturmak adına, kum zambaklarını daha fazla üretip, kumullarla buluşturmayı hedefledik. Geçen yıldan beri yaklaşık 260 kum zambağını kumullarla buluşturduk. Bunun mutluluğunu yaşıyoruz" dedi.

'ONLARA SÜRPRİZ YAPACAĞIM'

Yetiştirdiği son zambak fidanlarını diken öğretmen Deniz Karar, "Aslında şu anda bu dikim etkinliğini öğrencilerimle birlikte yapmam gerekiyordu. Ama bir virüsün sebep olduğu handikaptan dolayı evlerimizden çıkamıyoruz. Ben en azından onlara da moral olsun diye, onların başladığı işi bitirmek adına, onlar için gelip, burada son görevimi yaptım. Buradan onlara sürpriz yapacağım" diye konuştu.

'DÜNYADA 110 ÇEŞİT TÜRÜ OLDUĞU SÖYLENİYOR'

Kum zambaklarını korumak için neler yapmak gerektiğine de değinen Deniz Karar, şöyle dedi:

"En azından söküp taşımayalım. Endemik bir tür. Sadece olduğu yerde yetişir. Başka yerlere taşımanın bir anlamı yok. Zaten yurt dışına çıkışları da yasak. Sahillerimizde heyecan arayan gençlerimiz var. Arazi arabalarıyla. Onları da anlayışla karşılıyorum. O da bir heves. O da bir tutku. Doğaya ve çevreye biraz daha saygılı olarak etkinliklerini gerçekleştirirlerse seviniriz. Çünkü arazide etkinlik yaparken kum zambaklarını da istemeden çiğneyebiliyorlar. Kum zambakları genelde ağustos- eylül aylarında çiçek açar. Bu çiçeklerde kömüre benzer tohumlar oluşur. Biz bunları çimlendirme yöntemiyle fide haline getiriyoruz. Küçük kaplarda büyütüyoruz. Daha sonra bunları daha büyük kaplara alıyoruz. En az 2- 3 aşaması var. Daha sonra büyük kaplara iyice olgunlaştığına inandığımız kökleri de getirip, bu şekilde kumullarla buluşturuyoruz. Böylece de doğaya katkı sağladığımızı düşünüyoruz. Çeşitli kaynaklara göre dünyada 110 çeşit türü olduğu söyleniyor. Dünyada Akdeniz'e kıyısı olan ülkelerde yetişiyor. Karadeniz'in güney kıyılarında, yani bizim Karadeniz kıyılarımızda. Özellikle Sinop'ta daha çok olduğunu biliyoruz. Kum zambaklarının Fethiye'den Antalya'nın doğusundaki bölümde yetişenlerine 'Likya zambağı' da deniliyor. Neden Likya zambağı deniliyor. Likya İmparatorluğu döneminde bu güzergahta Likya Yolu vardı. Likya Yolu'nun sağı ve solu kum zambakları dikilmişti. Şimdi koskoca sahilde sadece kumullarda 3- 5 tane kalmış. İnsanlarımızı bu anlamda duyarlı olmaya davet ediyorum."

KOPARTANA AĞIR CEZA VAR

Diğer yandan, soğanlı bir bitki olan ve kökleri çok derinde bulunan kum zambakları, geniş ve uzun şeritsi yaprakları, yaklaşık 40- 45 santim boyunda, beyaz çiçekli olarak yetişiyor. Kum zambaklarının çiçeklenme dönemi ağustos sonu ile ekim ayı arasında değişiyor. Soğanlarının yurt dışına çıkarılması yasak olan kum zambaklarını koparanlara 60 bin 163 lira cezai işlem uygulanıyor. Kum zambaklarına zarar veren kurumlara da 300 bin 856 lira ceza yazılıyor.

Ramazan SARIKAYALI/KUMLUCA (Antalya), (DHA)