İlk telsiz telgraf istasyonu Patara'da

Prof. Dr. Işık, "Osmanlı'da ilk telsiz haberleşmesi, Patara'dan bugün Libya sınırlarında bulunan Derne arasında yapıldı" dedi. Prof. Dr. Işık, antik kent içinde yer alan telsiz telgraf istasyonlarına ilişkin yerel tarih bağlamında bazı bilgilere sahip olduklarını, ama Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Başdenetçisi Ahmet Oral'ın bu konuyla ilgili 2009 yılında yayımlanan bir araştırması sonucu önemli bir veri tabanına ulaştıklarını söyledi. Prof. Dr. Işık, söz konusu araştırmadan yola çıkarak yaptıkları incelemelerde, Patara'da Likya Birliği'nin meclis binasına 750 metre uzaklıktaki yapıların Anadolu topraklarındaki ilk telsiz telgraf istasyonunun kalıntıları olduğunu belirterek şunları söyledi:

"Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde, Trablusgarp savaşı öncesinde, Alman Telefunken firmasıyla 1904 yılında bir sözleşme imzalanır. Bu firmadan alınan teçhizat, iki istasyona yerleştiriliyor. Biri Patara'ya, karşı istasyon ise bugün Libya sınırları içinde bulunan Derne'de oluşturuluyor. İmparatorluk, Berlin'e iki Türk mühendisi gönderiyor. Orada telsiz telgraf makineleriyle ilgili gerekli eğitimi aldıktan sonra Cihanoğlu Tevfik Bey Patara istasyonuna geliyor, Emirganlı Hasan Bey ise Derne'ye gidiyor. Böylece haberleşme Türk mühendisleri tarafından yapılıyor. 2 merkez arasındaki ilk haberleşme, 4 Ocak 1905 tarihinde başlıyor."

Prof. Dr. Havva İşkan Işık, iki merkez arasındaki ilk telsiz haberleşmesinin, aynı zamanda Osmanlı'da ilk kez telsiz teknolojisinin kullanıldığı gün olarak kayıtlara girdiğini aktardı. Prof. Dr. Işık, "Osmanlı İmparatorluğu, en uzak vilayetlerinden biri olan Trablus'la iletişimi telsiz yoluyla kurdu. Osmanlı İmparatorluğu ve İtalya arasında 1911 yılında patlak veren Trablusgarp savaşında 7 yıl hizmet veren Patara telsiz telgraf istasyonu, İtalyan donanması tarafından bombalandı" diye konuştu. 30 Eylül'deki o bombardımanda Anadolu topraklarındaki ilk telsiz telgraf istasyonunun büyük zarar gördüğünü anlatan Prof. Dr. Işık, böyle bir veri tabanı içinde yapıları hem Osmanlı İmparatorluğu'nun son günleri, hem savaş tarihi, hem de iletişim tarihi açısından fevkalade önemsediklerini kaydetti. Prof. Dr. Işık, Trablusgarp savaşı sırasında Patara'nın karşı istasyonu Derne'de komutanın Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk olduğunu ifade etti.

Patara'daki Anadolu topraklarının ilk telsiz telgraf istasyonu için Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi bünyesinde bir çalışma grubu oluşturulması arzu ve düşüncesi içinde olduklarını kaydeden Prof. Dr. Işık, çalışma grubuyla bu yapılar hakkında bilimsel çalışmayı tamamlayabilmeyi ve akabinde burayı dönemin araç gereçleriyle bir müze haline dönüştürübilmeyi hedeflediklerini aktardı.

Patara'da 1911 bombardımandan büyük zarar gören binaların aradan geçen 100 yıl içinde otlar ve çalılıklar tarafından istila edildiğini söyleyen Prof. Dr. Işık, söz konusu yapılarda kazı çalışmalarının başlamadığını, belli bir plan dahilinde bu çalışmaları yapmayı hedeflediklerini kaydetti. Prof. Dr. Işık, bu planlama için Milli Savunma ve Ulaştırma bakanlıklarıyla görüşmelere başladıklarını sözlerine ekledi.