İki bin yıllık tarihi İpek Yolu, pazar yeri ve otopark oldu

M.Ö. 1'inci yüzyılda Roma döneminde yapıldığı düşünülen ve bugün Eşrefpaşa semti sınırları içinde kalan tarihi İpek Yolu'nun hali yürekleri burkuyor. Yaklaşık 2 bin yıllık yol, koruma altına alınmazken, yıllardır üzerinde Eşrefpaşa Pazaryeri kurulmasına da müsaade ediliyor. Pazaryerinin yanı sıra hem pazarcı esnafı hem de diğer günler, bölge otopark olarak kullanılıyor. Ege Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Siyaset Tarihi öğretim görevlisi Prof. Dr. Engin Berber, yol hakkında bilgi verdi. Bölgeyle ilgili birçok çalışması bulunan Prof. Dr. Berber, tarihi yolun koruma altına alınması ve kazı çalışmalarının yapılması gerektiğini ifade ederek, şunları söyledi:

"Üzerinde durdurduğumuz yolun, yaklaşık 8 metre sınırına yakın olduğu için ana cadde olduğunu söyleyebiliriz. Buradan yaklaşık 500 metre aşağıda antik İzmir'in pazaryeri var ve Agora var. Olasılıkla bu yol, Çeşme Yarımadası'ndan gelip, çarşılara inen ana yol. Antik Roma'yı üstün kılan en önemli yanlarından biri mühendislikteki başarılarıdır. Yollar, kolezyum, su yolları, viyadük ve köprüleri bu duruma örnek olarak gösterebiliriz. En kestirme yol belirlendikten sonra doğal afetlerden korunmak için düz alanlarda yol yapılmasına özen gösterilirdi. Birbirine paralel açılan 2 oluk arasındaki topraklar boşaltıldıktan sonra aşağıdan yukarıya büyük kırma taşlar kullanılırdı. Aralarına ise çimento diyebileceğimiz ürün ve çakıllar koyulurdu. En üste de bizim burada gördüğümüz bazalt taşlar konurdu. Bu taşların eğimli olması da tesadüf değildir. Yağmur yağdığında suların oluklara akması sağlanıyor. Ayrıca kaldırımlar da yapılırdı. Bu yollar Roma ordularının, yurttaşlarının, kölelerinin ve malların geçtiği yollardır."

'BİR AN ÖNCE KORUMAYA ALINMALI'

Pazaryeri ve otopark olarak kullanılan bölgenin bir an önce korumaya alınıp kazı çalışmalarının yapılması gerektiğinin altını çizen Berber, "Bu alan sit kapsamında olduğu için kazı yapılması gerekiyor. Bölgede bulunan öğretmenevinin altında antik bir tiyatro olabileceğini tahmin ediyoruz. Bu alanın tamamen kazınması gerekiyor. Ülke olarak bir hazinenin üzerinde oturuyoruz ama bu hazineyi gelecek kuşaklara aktarmakta sıkıntı yaşıyoruz. Ayrıca turizm adına bu değerlerin paraya dönüştürülmesi gerekiyor. Bunlar aslında bizim için büyük bir şans. Bazalt taşların üzerinde milyonlarca insan yürüdü ancak bu yollar hiçbir zaman bu kadar çok ağır vasıtayı üzerinde görmedi. Yer yer çökmeler meydana gelmiş. Öncelikle yetkili kurumlardan izinler alınıp, kapsamlı bir kazıya girilmesi gerekiyor. Bu yolu tek başına düşünmemeliyiz. Bu bölge Antik İzmir'in merkeziydi. Bu yapıların kazılarla ortaya çıkarılması gerekiyor" dedi.

Tarihi yol üzerinde kurulan pazardan alışveriş yapan Alaattin Ekenoğlu (54), bölgenin koruma altına alınması gerektiğini belirtti. Ekenoğlu, "Eğer burası tarihi bir alansa pazaryeri olarak kullanılmaması ve kazılar yapılması gerekiyor. Gereken önem verilseydi şimdi bu halde olmazdı. İzmir'in altında çok fazla tarihi yapı olduğunu düşünüyorum. Yetkililer gereğini yapıp, bu bölgeyi bir an önce koruma altına almalı" diye konuştu. Mehmet Yücesoy (48) ise tarihi yolun üzerinde pazaryeri kurulmasında bir sakınca görmediğini ifade ederek, "Tarihi esere zarar verilmiyorsa ben bir yanlış görmüyorum. Burası madem tarihi eserse korunması gerekiyor" dedi.

Tolga TAHÇI/İZMİR (DHA)