Hac merkezi Men Tapınağı’na defineci kazması

Isparta'nın Yalvaç ilçesinde bulunan ve kökleri M.Ö. 4'üncü yüzyıllara kadar dayanan Ay Tanrısı Men için o dönemde kurulan Men Tapınağı’yla ilgili kazı çalışmaları sürüyor. Kuzeyinde Bizans kilisesinin bulunduğu bölgenin en yüksek noktasına kayalar üzerine inşa edilen Men Tapınağı, ilçe merkezinden yaklaşık 5 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Patika yoldan geçerek tapınağın olduğu bölgeye gelen ziyaretçiler, burada hem Beyşehir Gölü'nü hem de Eğirdir Gölü'nü net şekilde görebiliyor. Tapınak o dönemde hac vazifesi için Pisidia’dan yani kuzeyde ve batıda Frigya, güneybatıda Likya, güneyde Pamfilya, doğuda Likaonya’dan gelenlerin hac merkeziydi. Bölge halkının gelip kurbanlar kesip oruç tuttuğu tek alan olarak biliniyor. Tarihi önemine karşın bozuk yolu nedeniyle az sayıda ziyaretçinin gelebildiği tapınak, define avcılarından büyük ilgi görüyor.

ZİYARETÇİ YOK, DEFİNECİ ÇOK

Define avcıları, tapınak alanında dedektörlerle alanı tarayıp kaçak kazı yapıyor. Tarihe zarar veren kaçak kazılar nedeniyle birçok sütun kırılarak zarar görürken gelişigüzel açılan çukurlar nedeniyle kazı ekibi de zorluk yaşıyor. Bölgede 2008'den bu yana kazı başkanlığı yapan Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji bölümünden Prof. Dr. Mehmet Özhanlı, "Paleolitik çağlardan itibaren birçok farklı bölgede hac merkezleri var. Pisidia bölgesinin de hac merkezi burasıydı. 1 ay boyunca burada kalıp oruç tutup kurbanlar kesiyordu. Burada Hristiyanlık öncesi ciddi bir ruhban sınıfı var. Buradaki halk tapınak için çalışıyor. Ciddi ekonomisi vardı. O dönem hac için gelinen bu bölgeye günümüzde yalnızca define avcıları geliyor. İlçe merkezinden gelen bir yol var. Bu yol asfaltlanmadığı için ziyaretçiden çok defineci geliyor. Baş edemiyoruz. Ne yazık ki bu tarihi alana da ilgimiz çok az. Kötü amaçlı insanlar dışında gelen yok. Onlarca kazı çukuru oluyor. Bu adamlar cinayet işliyor. Bir insanı öldürmekle tarihi alana zarar vermek arasında bir fark yok" diye konuştu.

'KAYALARI DİNAMİTLE PATLATIYORLAR'

Alanı dedektörlerle önce tarayıp ardından kazı yapan definecilerin rasgele yeri kazmadıklarını da anlatan Prof. Dr. Özhanlı, “Bunların artık internet siteleri var. Neler nerelerde bulunur gibi bilgiler paylaşıyorlar. Kayalar üzerinde bir kabartma varsa oraya bir delik açıp dinamitle patlatıyorlar. Bu mantığı çözemedim. Kayanın içinde altın arama zihniyeti sadece bizim ülkemize mahsus sanırım. Gittiğiniz her yerde bunu görmek mümkün. Eskiden kazıp bırakıp giderlerdi. Şimdi kazıp bir de üzerini kapatıyorlar. Sanki hiç kazılmamış gibi. Fark edilmesini önlüyorlar. Çukur ne kadar derin olursa o kadar ceza alacakları için hemen kapatıyorlar" dedi.

Prof. Dr. Özhanlı, yolun asfaltlanmasıyla birlikte ilçe halkının bu yolu sıklıkla kullanması sonucu defineciler için bir caydırıcılık oluşturacağına da dikkati çekti.

Alparslan ÇINAR/ISPARTA, (DHA)