Define yönetmenliği değişti, ikinci ‘Dipsiz Göl’ vakası engellendi

Çaybaşı ilçesi İlküvez Mahallesi’nde Cuma Deresi üzerinde yer alan doğa harikası Aşıklı Şelalesi gölünde define olduğunu öne süren B.B., hazırlattığı 51 sayfalık define arama faaliyeti proje tanıtım dosyası ile Ordu Valiliği ile İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne başvurdu. Define araması sırasında dere yatağında suyun akış yönünün 50 metre uzaklıktaki değirmene yönlendirileceği, göle su akışının doğal taşlarla yapılacak bentle kesileceği, kırıcı ekskavatör kullanılarak göl dibinin kazılacağına yer verildi. Gölün en derin noktasının yaklaşık 1 metre olduğu belirtilen dosyada akışın kesilmesinin ardından gölde kalacak suyun dalgıç pompa ile dere yatağına verileceği ve 50 metrekare alanda, 5 personelin 15 gün boyunca arama yapacağı belirtildi.

ÖNEMLİ FLORA VE FAUNA TÜRLERİ YOKMUŞ

Define arama faaliyeti proje tanıtım dosyasında şelale alanında hassas ya da önemli flora ve fauna türleri bulunmadığı belirtilirken, olası Uluslararası Bern Sözleşmesi’ne göre koruma altına alınan türlerin koruma kriterlerine uyulacağı taahhüt edildi. Alanda ve yakın çevrede bulunması muhtemel türlerin özel habitatlara ihtiyaç göstermeyen ve Türkiye’nin hemen her yerinde rastlanabilen türler olduğu iddia edilen dosyada faaliyet alanındaki hayvanların aynı ekolojik koşulları gösteren diğer bölgelerde de mevcut olması ve bu türlerin ekosistemde şu an için herhangi bir tehlike sinyali vermiyor olmasının faaliyetinin işletilmesine bir engel oluşturmayacağına yer verildi. Proje sahası çevresinde saptanan mevcut fauna ve flora türleri içerisinde endemik türler ile nesli tehlikede olan türler bulunmadığı da iddia edildi.

YÖNETMELİĞE AYKIRI BAŞVURU REDDEDİLDİ

Proje dosyası, 1/25000 ölçekli topoğrafik, jeoloji ve deprem haritaları, uydu fotoğrafları, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevre Düzeni Planı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü görüşü ve acil eylem planını içeren ekleri ile birlikte Ordu Valiliği ile İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne teslim edildi. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Aşıklı Şelale gölü için yapılan define arama başvurusunu son değişen yönetmeliğe aykırı olduğu gerekçesiyle reddetti. 

DİPSİZ GÖL SONRASI YÖNETMENLİK DEĞİŞTİ

Gümüşhane’nin Taşköprü Yaylası'nda Buzul Çağı'ndan kalma, 12 bin yıllık Dipsiz Göl, 6 Kasım 2019’da 'define' söylentisi üzerine yapılan yasal kazıda yok olmuştu. Türkiye gündemine gelen kazı sonrası gölün eski haline getirilmesi için çalışma yapıldı. Dipsiz Göl'ün yok olmasının ardından tartışılan define arama yönetmenliği değiştirildi. Çevre ve Şehircilik ile Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca yapılan değişiklikle, define arama koşulları sınırlandırıldı. Başvuru sürecinde, define araması yapacaklara noter tasdikli muvafakatname ve Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu alma şartı getirildi. 100 metrekare olan define arama sınırı 50 metrekareye düşürülen yönetmenlikte, karasal ortam dışındaki göl, dere ve denizlerde kazılar yasaklandı. Bu kararla birlikte Aşıklı Şelalesi gölünde define aranmasına izin verilmedi. 

‘İKİNCİ DİPSİZ GÖL VAKASI ENGELLENDİ’

Avukat Ozan Karagöz, hukukun ve mevzuatın açıkça belirlendiğinde ne derece çevre felaketleri ve tahribatının önüne geçildiğinin görüldüğünü belirterek, "Dipsiz Göl'de hassasiyetin oluşmasından sonra yapılan mevzuat değişikliği ikinci bir Dipsiz Göl vakasını engelledi. Aşıklı Şelalesi bugün olduğu gibi gelecek kuşaklar için de korunmasına sebebiyet verdi. Şelale gibi doğal değeri yüksek, binlerce yılda oluşmuş alanlarda tüketmeye veya define aramaya yönelik tutumların aslında ne derece kabul edilemez olduğunu da gözlemlemiş olduk. Hukuk devleti, her şeyin hukuka ve mevzuata uygun yapıldığı bir devlet değil, aslında hataların hukuk eliyle düzeltildiği devlettir. Dipsiz Göl vakasından sonra yapılan mevzuat değişikliği idarelere hakim olan prensip ve bakış açılarının değişmesi sonucu şelalenin kurtarılması çok sevindiricidir” dedi.

'ŞELALEMİZİ TAHRİP ETMEYE KALKTILAR'

İlküvez Mahallesi halkı da, Aşıklı Şelalesi'nde define arama talebinin reddedilmesini sevinçle karşıladı. Ali Karayiğit, "Burası bizim tarihi yerimiz. Tüm çocukluğumuz burada geçti. Sözde altın varmış. Burayı define için yıkacaklardı, doğasını bozacaklardı" derken, Veli Karayiğit ise, "Bazı uyanıklar, bizim bu şelalemizi 'hazine var' diyerek tahrip etmeye kalktılar. Biz köy halkı olarak buna karşı çıktık. Buraya kazma vurdurmadık" ifadesini kullandı.  

Selay SAYKAL-Mustafa KIRLAK/ORDU, (DHA)