Çay tarımında 83 yıl sonra değişim başlıyor

Türkiye’de çay üretimi ilk kez Rize’de, 1938 yılında ürün alınması ile başladı. Hızla yayılan üretim ile tarım alanları 830 bin dekar alana ulaştı. Bölgede Rize, Trabzon, Giresun ve Artvin illerinde yıllık yaklaşık 1 milyon 300 bin ton yaş çay üretimi yapılarak ortalama 250 bin ton kuru çay elde edilmeye başlandı. Çay tarımında 83 yıl sonra ömrünü tamamlayan çay bahçelerinin yenilenmesi için çalışma başlatıldı.

İMZALAR ATILDI

Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Çaykur ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) iş birliğinde ‘Çay Bahçelerinin Rehabilitasyonu’ projesi hazırlandı. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin de önceki gün Ankara'da katıldığı ilgili kurumlar arasında imzalanan protokolle hayata geçirilecek projeyle çay üretiminde verim ve kalite artırılacak, sürdürülebilirlik sağlanacak. Proje ile ekonomik ömrünü tamamlamış çay bahçeleri de nitelikli çay fidanlarıyla yenilenecek. 

‘ÇAY FİDANLARININ YENİLENMESİYLE KALİTE VE VERİM ARTACAK’

Çaykur Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim, çaylık alanların yaşlanması ve verimden düşmesi nedeniyle yenilenmesine yönelik çalışmalar yürüttüklerini belirterek çelikleme ile yetiştirilecek fidanların öncelikle gönüllü olan üreticilere dağıtılacağını söyledi. Alim “Çaylıkların yaşlanması, verimden düşmesi, kalitenin bozulması sonucunu doğurduğu için çaylıkları yenilenmesi ile kalite ve verim artacaktır. Çay bahçelerine fazla gübre verme ile verimin fazla olmayacağını üreticilerimize bir kez daha hatırlatmak istiyoruz. Dekara 60 -70 kilo gübre yeterli oluyor. Toprağa bakacağız ki çay yetişsin, sebzelerimiz olsun. Son yıllarda bahçede verimin düşmesinin en büyük sebebi toprağın taşlaşması. Bunun nedeni de aşırı gübre vermek ve toprağı hiç havalandırmamak. Çaylıklarımız, dedelerimizden tarafından dikilmiş bugünlere kadar gelmiş. Biz, gübreyi ver, çay topla, sağılan inek gibi devamlı alıyoruz ama kendisine hiç bakmıyoruz. Bu bitkinin iyileşmesi için toprağa ve kendisine bakmamız gerekiyor” dedi.

ÇAY ÜRETİCİSİ YENİLEMEDEN MEMNUN

Çay üreticisi Fatma Mavi, çay bitkilerinin yıllar sonra yenilenmesinin çok yararlı olacağını belirterek “Topraklar neredeyse betonlaştı. Önceden çay bitkisi kesildiğinde toprak kazılır, havalandırılırdı. Şimdi çoğunluk çay bahçelerinde kazma işini bıraktı. Toprak sertleşti, su neredeyse toprağa işlemiyor, verimde azaldı. Bahçelerimizde çay bitkileri yenilenirse hem bitkilerimiz gençleşecek hem de toprak kazılarak yumuşayacak” diye konuştu.

Nur Mavi de, “Çaylıklarımın en yaşlısı 50 yıl var. Budamalarını yapsak da kökünden hiç sökülmedi. Budama yaptığımız zaman toprağı kazıyoruz. Suyunu güzel alsın, gübreyi güzel çeksin diye. Eski bahçelerde her geçen yıl verim kaybı yaşanıyor, bahçeler yenilendiğinde verim ve kalitede geri gelecektir” ifadelerini kullandı.

ÇAY ÜRETİMİ

Doğu Karadeniz’de Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun illerinde yaklaşık 830 bin dekar alanda 1 milyon üretici aile tarafından yapılan yaş çay tarımında yıllık yaklaşık 1 milyon 300 bin ton ürün elde ediliyor. Üretilen yaş çayın 151'i özel sektör, 46'sı Çaykur'a ait fabrikalarda işlenerek, yılda ortalama 230 ile 250 bin ton arasında kuru çay elde ediliyor. Dünya Çay Komitesi'nin hazırladığı 'Dünya Çay Raporu' sonuçlarına göre, yılda kişi başı en çok çay tüketen ülkeler sıralamasında 3,5 kilogram ile Türkiye ilk sırada yer alıyor. Dünya çay üretiminde ise 2 milyon 270 bin ton ile Çin birinci, 1 milyon 210 bin ton ile Hindistan ikinci, 475 bin ton ile Kenya üçüncü, 329 bin ton ile Sri Lanka dördüncü, 250 bin ton ile Türkiye beşinci sırada yer alıyor.

Arzu ERBAŞ-Emirhan PEHLİVAN/RİZE, (DHA)