Akdeniz'in tehlikeli 18 atık türü

?Doğanın korunması ve temiz çevre konularında çalışmalar yapan WWF, 2018'in haziran ayında yayımlanan 'Plastik Kapanından Çıkış: Akdeniz'i Plastik Kirliliğinden Kurtarmak' adlı raporuyla, Akdeniz'in dünyada plastik kirliliği seviyesi en yüksek denizlerden biri olduğunu ortaya koydu.

EN TEHLİKELİ TÜRLER PLASTİK ATIKLAR

Akdeniz'e plastik atık bırakan ülkeler sıralamasında Türkiye'nin günde 144 ton ile ilk sırada gösterildiği raporun ardından WWF Türkiye, plastik atıkların çeşitlerine göre sıralandığı, kaynaklarını, zararlarını ve doğada yüzyılları bulan yok olma süreçlerini anlatan bir tabloyla plastik kirliliğine dikkati çekti.

BELEDİYELERDEN DESTEK

İstanbul'dan Hatay'a kadar Marmara, Ege ve Akdeniz kıyılarındaki tüm il ve ilçe belediyelerinin sosyal medya hesapları da eklenerek, kamuoyunda Türkiye denizlerinde kirliliğe sebep olan plastikler 'Akdeniz'in Tehlikeli Türleri' olarak gösterildi. Birçok belediye de sosyal medya hesabından yayımladığı bu tabloyla kamuoyu farkındalığını artırma çalışmalarına destek verdi.

TEHLİKELİ LİSTEDE 18 ÜRÜN BULUNUYOR

Akdeniz'in en tehlikeli türleri olarak gösterilen toplam 18 ürün bulunuyor. Bu ürünler pil, plastik damacana, prezervatif, karton kutu, kağıt torba, teneke kutu, plastik şişe, plastik torba, gazoz kapağı, sigara izmariti, plastik halka, hijyenik kadın pedi, cam şişe, alüminyum kapak, plastik parçaları, yiyecek ambalajı, dizel ve makine yağı ile alüminyum folyo olarak sıralandı.

Bu ürünlerin kirlilik kaynakları olarak ise ilk sırada plajlar, tekneler, tahliye kanalları ve çöplükler geliyor. Prezervatif, sigara izmariti ve hijyenik kadın pedinin kirlilik kaynakları arasında tuvaletler de bulunuyor. Plastik parçaların kaynakları arasında fabrikalar gösteriliyor.

ÜRÜNLER, ZARARLARI VE YOK OLUŞ SÜRELERİ

Kaynakları genel olarak plajlar, tekneler, tahliye kanalları, çöplükler, tuvaletler ve fabrikalar olan bu tehlikeli ürünlerin binlerce yıl olan ortalama yaşam süreçleri de şöyle sıralandı:

Pil: Pillerden çıkan sıvılar, canlılar için çok zehirlidir. Ortalama yaşam süresi binlerce yıl.

Plastik damacana: Dip yapısı ve canlılar üzerinde ciddi hasarlara yol açar. Ortalama yaşam süresi 400-600 yıl.

Prezervatif: Deniz canlıları tarafından yutulması ciddi sindirim sorunlarına yol açar. Ortalama yaşam süresi 30 yıl.

Karton kutu: Deniz çayırı yataklarında büyüyen organizmalar üzerinde olumsuz etkisi vardır. Ortalama yaşam süresi 25-50 yıl.

Kağıt torba: Bazı deniz canlılarının sindirim sistemini olumsuz etkiler. Ortalama yaşam süresi 4 hafta.

Teneke kutu: Deniz canlılarında ve insanlarda kesiklere ve yaralanmalara neden olur. Ortalama yaşam süresi 200-500 yıl.

Plastik şişe: Deniz canlılarında sindirim sorunlarına yol açar. Ortalama yaşam süresi 300-500 yıl.

Plastik torba: Denizanasına benzediği için başka deniz canlıları tarafından yenebilir ve boğulmalara sebep olur. Ortalama yaşam süresi 35-60 yıl.

Gazoz kapağı: Yutulması halinde deniz canlılarının sindirim organlarında kesiklere yol açar. Ortalama yaşam süresi 300 yıl.

Sigara izmariti: Bazı deniz canlılarında sindirim sorunlarına yol açar. Ortalama yaşam süresi 10 yıl.

Plastik halka: Deniz canlılarını sararak ölümüne neden olur. Ortalama yaşam süresi 450 yıl.

Hijyenik kadın pedi: Bunları yutan canlıların sindirim sistemini bozar. Ortalama yaşam süresi 25 yıl.

Cam şişe: Kesiklere ve önemli yaralanmalara neden olur. Ortalama yaşam süresi binlerce yıl.

Alüminyum kapak: Deniz dibine çöktüğü için organizmalar üzerinde aşındırıcı etkisi olur. Ortalama yaşam süresi 10 yıl.

Plastik parçaları: Deniz canlıları tarafından yutulursa zehirlenmelere neden olur. Ortalama yaşam süresi miktara bağlı yüzlerce yıl.

Yiyecek ambalajı: Deniz canlıları üzerinde çok önemli hasarlara neden olur. Ortalama yaşam süresi 20-30 yıl.

Dizel ve makine yağı: Yayıldığı bölgelerde denizdeki canlı yaşam ortamına zarar verir. Ortalama yaşam süresi ne kadar yayıldığına bağlı olarak değişir.

Alüminyum folyo: Bazı canlıların etrafını sararak beslenmelerine engel olur. Ortalama yaşam süresi 5 yıl.

TÜRKİYE İLK SIRADA

Akdeniz'i kirleten atıkların yüzde 95'ini plastik atıkların oluşturduğu belirtilen WWF raporunda, bu atıkların başlıca kaynağı ise Türkiye (günde 144 ton) ile İspanya (126 ton) gösteriliyor. Ardından İtalya (90 ton), Mısır (77 ton) ve Fransa (66 ton) geliyor. Avrupa'da her yıl 150 bin ila 500 bin ton makroplastik ve 70 bin ila 130 bin ton mikroplastik denizlere akıyor. 150 milyon insanın yaşadığı Akdeniz Havzası, kişi başına 208 ila 760 kilo kentsel katı atık üretimiyle başı çeken bölgeler arasında. Her yıl Akdeniz'e gelen 200 milyondan fazla turist, yaz aylarında deniz kirliliğinde yüzde 40 artışa neden oluyor. Akdeniz'de asıl tehdit, miktarı rekor seviyelere ulaşan, daha küçük ve sinsi parçalar olan mikroplastikler. Gıda zincirinin bir parçası haline gelen bu parçacıklar, giderek daha fazla sayıda hayvan türünü ve insan sağlığını tehdit ediyor.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA) -