800 milyon kuş gözlem verisini analiz ettiler

Utah ve Koç Üniversiteleri'nde öğretim üyesi olan Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu liderliğinde, doktora öğrencileri Monte Neate-Clegg ve Çisel Kemahlı Aytekin ile Dr. Joshua Horns ve Prof. Fred Adler'dan oluşan ekip, 5 yıl süren bir çalışma yaptı. Ekip, dünyanın kuş gözlem verilerinin çoğunluğunu bulunduran eBird sitesindeki 800 milyon kuş gözlem verisini, yüksek performanslı bilgisayarlarla analiz ederek, dünya kuş türlerinin sayılarındaki değişimleri inceledi.

SON 20 YILDA ÇOĞUNUN SAYISI ARTMADI

Son 20 yıldır dünya kuş türlerinin çoğunluğunda sayının artmadığını gösteren analizler sonucunda, özelikle gelişmekte olan ülkelerdeki kuş gözlemcilerinin topladıkları veriler, profesyonel olarak yapılan kuş bilim araştırmalarından farklı sonuçlar gösterdi. Kuş türlerinin sayılarının artıp artmadığına bakarak, azalma tehlikesiyle karşı karşıya kalan türleri tespit eden ekibin, sonuçları özetleyen makalesi, Biological Conservation bilimsel dergisinde yayımlandı.

YILDA 100 MİLYONDAN FAZLA KAYIT

Cornell Lab of Ornithology tarafından geliştirilen eBird, dünyanın en büyük biyoçeşitlilik vatandaş bilimi projesi. 800 milyondan fazla kuş kaydı olan eBird veritabanına, her yıl 100 milyondan fazla kuş kaydı ekleniyor. Kuş bilimciler de normalde erişemeyecekleri yüz milyonlarca gözleme erişebiliyor. Dünyanın önde gelen kuş gözlemcileri arasında olan Prof. Dr. Şekercioğlu, tespit ettiği 8 binden fazla kuş türüyle dünyadaki tüm eBird kullanıcıları arasında 5'inci, Türkiye'de ise ilk sırada yer alıyor. Prof. Dr. Şekercioğlu'nun tespit ettiği kuş türleri eBird'e kaydedilen tüm türlerin yüzde 76'sını oluşturuyor.

MİLYONLARCA VERİ

eBird rakamlarını BirdLife International'ın dünya çapındaki kuş popülasyon değişiklikleriyle karşılaştıran çalışma hakkında bilgi veren Prof. Dr. Şekercioğlu, “Utah Üniversitesi'nin Yüksek Performanslı Bilgisayar Merkezi'ndeki çok güçlü bilgisayarlar olmasa, yüz milyonlarca verinin analiz edildiği bu çalışma gerçekleştirilemezdi. Son 20 yıla dayanan yaklaşık 800 milyon kuş gözlem verisini kullandık. Bu verileri filtreleyerek sadece yüksek kaliteli gözlemlere odaklandık ve BirdLife International tarafından listelenen türlerle çakışanları inceleme altına aldık" dedi.

KAÇ TÜR ARTTI, KAÇI AYNI, KAÇI AZALDI

20 yıllık süreçteki kuş sayılarına bakarak yapılan hesaplamalarda, dünya kuş türlerini sayıları artan, sayıları azalan ve sayıları değişmeyen türler olarak derecelendirdiklerini belirten Prof. Dr. Şekercioğlu, “Hem BirdLife hem de eBird'de analiz edilebilecek sayıda verisi olan 8 bin 121 kuş türünü içeren bu listeye göre, BirdLife'a göre 624 türün sayılarının arttığı (yüzde 7.7), 3 bin 616 türün sayılarının değişmediği (yüzde 44.5) ve 3 bin 881 türün de sayılarının azaldığı (yüzde 47.8) tespit edildi. eBird'deki sayı değişimlerinin analizi, önemli farklılıkları göz önüne ortaya serdi. BirdLife'a göre çok daha olumlu bir izlenim veren eBird verileri, 1974 türün sayılarının arttığı (yüzde 24.3), 4 bin 942 türün sayılarının değişmediği (yüzde 60.9) ve 1205 türün de sayılarının azaldığını (yüzde 14.8) gösterdi" diye konuştu.

DAHA FAZLA GÖZLEMCİ VE VERİ GEREKİYOR

Veriler arasındaki farklılıkların nedenlerinden birinin, tropik ülkeler ve birçok diğer gelişmekte olan ülkedeki kuş gözlemcilerinin sayısının AB ve ABD gibi gelişmiş ülkelere kıyasla çok daha az olması olduğunu kaydeden Prof. Dr. Şekercioğlu, veritabanları arasındaki bu farklılıklara rağmen çalışmanın sonuçlarının yine de umut verici olduğunu kaydetti. Prof.Dr. Şekercioğlu, “eBird ve BirdLife verileri arasındaki benzerliklerin tropik bölgeler ve gelişmekte olan ülkelerde daha fazla gözlemcinin veri toplaması ile artacağını düşünüyoruz" dedi.

KAYIT SAYISI 1 MİLYARI AŞACAK

Bilimsel araştırmalarla sayımın önemi ve bunun için kuş araştırma fon kaynaklarını bulmanın giderek güçleştiğine dikkati çeken Prof. Dr. Şekercioğlu, “Bu tip çalışmaların devamı, eBird verilerinin doğrulanabilmesi açısından önemli. Kayıt sayısı yakında 1 milyarı aşacak olan eBird verileriyle kuş sayılarındaki değişimler daha rahat tahmin edilebilir duruma gelecek. Daha kaliteli veri ihtiyacı doğrultusunda, eBird gözlemlenen kuşlar dışında kuş gözlemi yapılan zaman süresi ve kaç kilometre yol kat edildiği dahil tüm diğer verilerin kayıt edilebileceği altyapıya sahip" dedi.

KUŞ GÖZLEMCİLERİNE ÇAĞRI

eBird kullanıcısı kuş gözlemcilerinden, girdikleri listelerde sadece kuş türlerini değil, tüm diğer bilgileri de kaydetmelerini rica eden Prof. Şekercioğlu, “Kuş gözlemlerinin sadece türlerin sayıca fazla olduğu sıcak noktalarda değil, pek çok farklı noktada yapılması da kritik önem arz ediyor. Kuş gözlemcileri, gittiği her yerde gözlem yapmalıdır. Daha önce hiç ya da çok az veri girilmiş yerlerden veri girişi yapmak, kuş gözlemcilerinin hem yeni yerleri keşif hem de kuş bilim ve kuşları korumaya yardım hislerini de tatmin edecektir" diye konuştu.

İŞBİRLİĞİNİN EN İYİ ÖRNEĞİ

Giderek artan şekilde dünyanın her köşesini gözlemleyen milyonlarca kuş gözlemcisinin bu çabalarının karşılıksız kalmayacağını belirten Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ve ekibi, Cornell Kuşbilimi Laboratuarı'na, BirdLife International'a, eBird ve iNaturalist gibi vatandaş bilimi girişimlerine veri giren milyonlarca kuş gözlemcisi ile doğa dostuna minnettar olduklarını vurguladı. Prof. Dr. Şekercioğlu, “Kuş gözlemcileri ve kuşbilimciler arasında yüzyıllardır devam eden simbiyotik ilişki, vatandaş bilimciler, profesyonel bilim insanları ve çevre koruma uzmanları arasındaki işbirliğinin en iyi örneği" dedi.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)