8 akademisyen yerli ve milli hızlı tanı kiti üretecek

Burdur MAKÜ, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Çankırı Karatekin Üniversitesi ve İstanbul Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden 8 bilim insanı, Türkiye'nin ilk yerli ve milli hızlı tanı kitini üretmek için çalışmalara başladı. Sorumluluğunu MAKÜ'den Prof. Dr. Özlem Özmen'in yaptığı proje ekibinde MAKÜ'den Prof. Dr. Fatih Mehmet Emen, Dr. Öğretim Üyesi Burcu Menekşe Balkan, Dr. Öğretim Üyesi Hidayet Tutun, öğretim görevlisi Ceren Yaman, Çankırı Karatekin Üniversitesi'nden Dr. Öğretim Üyesi Ruken Esra Demirdöğen, Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden Prof. Dr. Yusuf Tutar ve Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi'nden Dr. Öğretim Üyesi Burcu Biterge Süt yer aldı.

'POZİTİF KİŞİLERİN KISA SÜREDE İZOLASYONU SAĞLANACAK'

Proje sorumlusu Prof. Dr. Özlem Özmen, Covid-19 hastalığının tespitine yönelik hızlı tanı kitlerinin geliştirilmesi amacıyla hem antikor, hem de antijen saptanmasına yönelik iki adet hızlı test kiti geliştirmeyi amaçladıklarını belirtti. Prof. Dr. Özmen, "Covid-19 için yatay akış testi üretimi projemiz var ve bu projemizde biz hem antijen, hem de antikor tespitine yönelik iki adet hızlı tanı kiti geliştireceğiz ve ikisi beraber kullanıldığı zaman hasta bireylerin ya da virüsü taşıyan enfekte bireylerin tespitine yönelik olacak ve hızlı bir şekilde bireylerin hastalığı taşıyıp taşımadığını tespit edeceğiz. Buna bağlı olarak pozitif kişilerin kısa sürede izolasyonları sağlanacak ve hastalığın bulaşması engellenecek" dedi.

'HASTALIĞIN DAHA HIZLI TESPİT EDİLMESİNİ SAĞLAYACAK'

Bu kitin diğer bir avantajının da yakında başlayacak olan aşılamalardan sonra kişilerin gerçekten bağışıklık kazanıp kazanmadığını tespit edebilecek olması olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Özlem Özmen, şöyle konuştu:

"Bu da üreteceğimiz kitin önemli bir artısı olacak. Biz hem antijen, hem de antikorları kullanacağımız için hastaların çoğunluğunda pozitif reaksiyonu saptayacak durumda olacağız. Hasta gerçekten etkeni taşıyorsa veya herhangi bir şekilde etkenle daha önce karşılaşmış veya geçirmişse bunların tespiti mümkün olacak. Testin bir önemli avantajı da özellikle aile hekimleri, iş yeri hekimleri tarafından yani çok fazla bir laboratuvar alt yapısına sahip olmayan yerlerde de rahatlıkla kullanılabilecek özellikte olması. Burada pozitif çıkarsa, kısa sürede izolasyon çalışmaları başlamış olacak. Türkiye'de bizim üreteceğimiz bu kitler antijen ve antikor bazlı hızlı tanı kitleri açısından ilk kit olacak. Bu kitlerin hızlı sonuç vermesi, hastalığın daha hızlı tespit edilmesini sağlayacak. Bu kitlerin özel bir artısı da üniversiteler, okullar, iş yerleri ve hastaneler gibi insanların toplu olarak bulundukları yerlerde taramalar yapmaya uygun olması ve çok kısa sürede sonuç verecek olması. Bununla birlikte Türkiye'de yerli imkanlarla üreteceğimiz bu testler önemli ve ucuz olması sebebiyle de kullanım kolaylığı söz konusu olacak ve birçok küçük hastanede bile rahatlıkla kullanılabilecek özelliğe sahip bir test olacak. Kullanımının kolay olmasıyla kısa sürede yaygınlaşmasını sağlayacak."

'PROTOTİPLER ÜRETİM İÇİN SAĞLIK BAKANLIĞI'NA DEVREDİLECEK'

Amaçlarının milli sermayeyi kullanarak ucuz testleri üretmek olduğunu kaydeden Prof. Dr. Özlem Özmen, şunları söyledi:

"Ucuz testleri ürettiğimiz zaman da bunların çok rahatlıkla kullanılması ve pratiğe aktarılması söz konusu olacak ve hastalıkların tespitiyle tedavisine kısa sürede geçilecek. Bu projede dört üniversitenin ortaklığı söz konusu. Yürütücülüğünü Burdur MAKÜ yapıyor, Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi ve Çankırı Karatekin Üniversitesi'nden veteriner hekimler, kimyagerler ve biyologlardan oluşan konularında uzman bir ekibimiz var. Ekip MAKÜ bünyesindeki Hayvan Hatalıkları Tanı Teknolojileri Merkezi alt yapısını kullanacak ve burada üretilecek prototipler üretim için Sağlık Bakanlığı'na devredilecek. Böylece doktorların rahatlıkla kullanabileceği basit, hızlı sonuç veren testler olacak. Kitler için burun sürüntüsü veya parmak kanı örnekleri kullanılacak, test sonuçları 20- 25 dakika içinde sonuç verecek ve hastaların kısa sürede tespitini sağlayacak. Bizim prototipi üretmek için düşündüğümüz süremiz yaklaşık 8 ay."

MAKÜ Rektörü Prof. Dr. Adem Korkmaz, "Dört üniversiteden akademisyenlerin arasında bulunduğu 8 kişilik proje ekibi Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı'nın (TUSEB) proje çağrısına başvuru yaptı ve bu başvuru kabul edildi. İnşallah önümüzdeki aylarda Türkiye'de hem antijen, hem antikor tespiti için tarama yapabilecek yerli ve milli ilk tanı kitlerimizi üretmiş olacağız. Bir kişide aynı anda iki ayrı test yapıldığında çok kısa sürede teşhis yapabilme imkanı elde etmiş olacağız ve kişide hastalık var mı, geçirmiş mi çok hızlı bir sürede tespit etme imkanı verecek. Bunun ülkemizin bilgi ve teknik alt yapılarıyla yapılıyor olması da ilerleyen zamanlarda üniversitemizin oluşturduğu hem teknik kapasite, hem de bu işleri yapabilecek lisans ve lisans üstü çalışmalarla bunlar geliştirilecek ciddi bir kit üretme kapasitesine sahip olacak ve üniversitemiz genç araştırıcıları yetiştirecek" dedi.

Mesut MADAN/BURDUR, (DHA)