2024 YR4 ne kadar tehlikeli?

Şöyle başlayalım… Duydunuz mu bilmiyorum… Atacama Çölü, Şili'nin kuzeyinde dünyanın en kurak sıcak çölüdür. Batısında Büyük Okyanus bulunur. Kuzeyde Peru, doğuda ise Bolivya ve Arjantin sınırlarını oluşturur. Atacama, muhteşem gece gökyüzüyle ünlüdür. Büyük yerleşim yerlerinden uzakta, karanlığı bozan hiçbir ışık kirliliği yoktur. Aşırı kuru hava aynı zamanda yılın 320 gününden fazlasında gökyüzünün açıkça görülebilmesini sağlar. Bölge astronomik gözlemler için ideal bir yer.
* * * *
Çölün güneyinde, deniz seviyesinden yaklaşık 1500 metre yükseklikte, Río Hurtado vadisinde yüzün üzerinde teleskop bulunmakta . Uluslararası "Asteroid Dünyaya Çarpma Son Uyarı Sistemi"ne (ATLAS) ait olanlardan biri, geçen yıl aralık ayının sonunda tamamen siyah olması gereken gökyüzünün bir bölümünde hafif parlayan bir nokta keşfetmişti. Kısa bir süre sonra anlaşılmıştı. Teleskopun düzenli gökyüzü araştırmalarından birinde bulunan bulanık ışık noktası, daha önce bilinmeyen bir asteroitti.
* * * *
Keşfedilmeden birkaç gün önce, Dünya'nın yanından -hiç fark edilmeden- sadece 800.000 kilometre uzaklıktan geçip gitmişti. Ancak kayanın 22 Aralık 2032'deki dönüşünde gezegenimize çarpması ihtimali bulunuyor. Gök cismi artık gökbilimcilerin veri tabanlarında 2024 YR4 ismiyle yer alıyor. Dünya ile olası bir çarpışma durumunda medeniyetin yok olmayacağına şüphe yok. Bunun için yeterince büyük değil. »Asteroidin büyüklüğünün 40 ila 90 metre arasında olduğu tahmin ediliyor.
* * * *
Bağlamı şöyle: 66 milyon yıl önce Yucatán Yarımadası kıyılarına çarpan ve dinozorların yok olmasına yol açan gök cisminin çapı yaklaşık 10 ila 15 kilometreydi. Şubat 2013'te Rusya'nın Çelyabinsk kenti üzerinde patlayan gök cisminin çapı sadece 20 metreydi ancak çoğunlukla camların kırılması nedeniyle yüzlerce kişi yaralandı. Roma yakınlarındaki Frascati'de Avrupa Uzay Ajansı ESA‘nın asteroit çarpmalarından koruma departmanı direktörü Alman fizikçi Richard Moissl, asteroidin 40 metre olabileceğini söylüyor.
* * * *
Uzmanlar, ‘2024 YR4, sadece yedi yıl içinde karaya çarparsa en azından yerde ciddi hasara yol açabilir‘ diyorlar. Muhtemelen saatte 61.200 kilometre hızla çarparsa, sekiz milyon ton konvansiyonel patlayıcıya -veya 500 Hiroşima atom bombasına- eşdeğer bir enerji açığa çıkarabileceği tahmin ediliyor. Scientific American dergisi, Hawaii Üniversitesi'nden asteroit uzmanı John Tonry "Üç veya dört kilometrelik bir yarıçap içindeki her şey yanar. Belki de on kilometrelik bir yarıçap içindeki her şey yok olur" diyor.
* * * *
Uzmanlar başlangıçta çarpma olasılığının yüzde 1'in biraz üzerinde olduğunu tahmin ediyordu. ‘Bu az bir şey değil; ancak büyük endişeye de sebep değil‘ diyorlar. Dünya ile çarpışma rotasında olduğu düşünülen bir asteroit keşfedildiğinde, çarpma olasılığı zamanla azalır ve genellikle sonunda sıfıra iner . Çünkü boyutu ve yörüngesi giderek daha iyi bilinir, Ancak 2024 YR4 için, keşfi takip eden haftalarda çarpma olasılığı azalmadı. Güncel rakamlara göre, bu sayı iki katına çıktı.
* * * *
Peki başımıza gelebilecekler konusunda endişelenmeli miyiz? Uzmanların Dünya için asteroit tehdidini sınıflandırmak için kullandığı Torino ölçeğine göre 2024 YR4, on üzerinden üçüncü seviyeye ulaşıyor. Bundan önce sadece bir kez, kısa bir süre dördüncü seviyede sınıflandırılan ve daha sonra sıfıra düşen bir gök cismi varmış. Şu an itibariyle en az 37.365 asteroit ve çeşitli büyüklüklerde 123 kuyrukluyıldız, onları düzenli olarak Dünya'ya yaklaştıran yörüngelerde bulunuyormuş.
* * * *
Birleşmiş Milletler'in yaklaşan gök cisimlerine hazırlıklı olunması yönündeki tavsiyesi üzerine on yıl önce kurulan Uluslararası Asteroit Uyarı Ağı (IAWN) uzmanları Viyana’da toplanıp 2024 YR4 astreodi görüşmüşler. Uzmanlar BM'ye bir cismin çarpışma rotasında olabileceğini resmen bildirdiği ilk vakanın 2024 YR4 olduğunu bildirmişler. Mart ve mayıs aylarında asteroit, James Webb Uzay Teleskobu ile tekrar gözlemlenecek. Dünya merakla bekliyor… Bakalım ne olacak?