'Salda kumullarında çok değerli mineral var'

Doğa ve Sürdürülebilirlik Derneği ile Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Bilim Danışmanı Erol Kesici, Salda Gölü'nün turkuaz, beyaz, yeşil ve mavi renkli doğasıyla 'saklı cennet' olarak kalması gerektiğini söyledi. Kesici, zarar verilen beyaz kumulların, 'hidromanyezit', genel olarak 'sulu manyezit' diye adlandırılan mineral olduğuna dikkat çekti. Jeolojik kayıtlara göre, Salda'nın tektonik kökenli göl olduğunu ve 2,6 milyon yılda oluştuğunu anlatan Kesici, “3 milyon yıl önce bölgedeki deprem- sarsıntı gibi yer hareketleriyle çevresinde yavaş yavaş alçalan kıyılar ve dik basamaklar halinde gölün dik kıyıları ve çanak yapısı şekillenmiştir" diye konuştu. 

'DİP ÇAMURLARI YÜZEYE ÇIKIYOR'

Gölün doğal oluşumunda yer alan magnezyum kayaçlarının oluşma şeklini aktaran Kesici, “Ham maden bileşiği olan, Salda'ya özgü olarak parlak beyaz renkli magnezyum karbonat dönemsel olarak göl sularının çekilmesiyle su içindeki dip çamurlarının oluşturduğu kümeler su yüzeyine çıkar. Hava ile temas etmesi ve karbondioksiti bünyelerine emmeleri sonucu beyaz kayalıklar- çökeltiler halinde görünüm almasıyla manyezit oluşumu gerçekleşir" dedi.

DOĞAL MÜZE VE LABORATUVAR

Salda'nın, 'doğal müze, laboratuvar, yaşam alanı ve hidromanyezit kaynağı' olduğunu kaydeden Kesici, “Kesinlikle dengesi bozulmamalıdır. Mineralizasyonda, siyonobakterilerin (ilkel su yosunları) önemi çok büyüktür. Dünyada çok ender olarak gelişen hidromanyezit çökellerin oluşumu, canlı organizmaların bir araya gelerek, karnabahar görünümü şeklinde çoğalarak kümeler oluşturmasıyla meydana gelir. Çok hassas ve önemlidir" diye konuştu.

İSKOÇYALILAR İNCELEMİŞ

İskoçya'nın Glasgow Üniversitesi'nden Prof. Dr. Mike Russel ve ekibinin, 1996'da Salda Gölü'nün zemin ve toprak yapısı ile ilgili bilimsel araştırmalarda ilkel alglerle oluşan hidromanyezitli yapıları incelediklerini belirten Dr. Kesici, “Mars gezegeni toprağıyla benzerlik oluşturduğu belirlenmiştir. Bu doğa harikası bu nedenle yaşamsal öneme sahip olduğu gibi bilimsel araştırmalar için de bir doğal laboratuvardır" dedi.

MANYEZİTİN ÖNEMİ

Özel İhtisas Komisyonu raporlarına göre, hidromanyezit ürünlerin önemine dikkat çeken Erol Kesici, “Plastik sektöründe elektron alma eğilimi en yüksek olan halojen katkı malzemelerinden, sahip oldukları zehirli etkilerden dolayı, uzaklaşılarak, mineral bazlı alev geciktiriciler için magnezyum içeren kaynak olarak kullanımına ağırlık vermek istenilmektedir. Bu nedenle plastik ve kauçuk sanayisinde yaygın olarak kullanılan çoğu alev geciktiriciye değerli bir alternatif oluşturmakta olduğu bilinmektedir" diye konuştu.

Manyezitlerin ateşe dayanıklı endüstriyel büyük malzeme grupları için 538 derece üzerindeki sıcaklıklarda uzun süre kullanılabilir olduğunu kaydeden Dr. Kesici, “Bu nedenle endüstrinin temel izolasyon ve ateşe dayanıklı malzeme olarak tuğla, seramik, çimento fırınları astarı, indirgeme yükseltme fırınları astarı, uranyum cevherinin metal içeriğini yüksek sıcaklıkta indirgenme tepkimesi yardımıyla cevherin geri kalanından ayırma süreçlerinde, çelik dökümhanelerinin elektrik ark ocaklarında ve ısıl işlem fırınlarında kullanılır" dedi.

DERİN ÇUKURLARIN NEDENİ

Ayrıca hayvan yemi, gübre endüstrisi, inşaatta askı taban, izolasyon, inşaat blokları ve hafif yapı elemanı olarak da kullanıldığından bahseden Dr. Kesici, şöyle devam etti:

“Tıp, ilaç, kimya, lastik ve plastik, kağıt, otomotiv yağları, cam, seramik ve mutfak eşyalarının üretim ve sektörlerinde kullanılır. Salda Gölü manyezitleri halk arasındaki adıyla 'Maldiv kumu' düne kadar yöre ve çevre illerdeki bazı insanlar tarafından bahçe ve plaj gibi farklı amaçlar için götürüldüğü de bilinmektedir. Göl çevresinde açılan derin çukurlukların nedeni de buralardan kumulların taşınmasından kaynaklanmaktadır."

TİCARİ AMAÇLA KULANILMAMALI

Hidromanyezitin, dünyada hem doğal olarak üretilebildiği gibi sentetik olarak da üretilebildiğini kaydeden Dr. Kesici, “Ancak sentetik olarak üretilen hidromanyezite göre, doğal üretim çok daha ekonomiktir. Bu nedenle ülkemizde Salda Gölü kaynakları da büyük önem taşır. Fakat Salda gibi doğal kaynaklardan hidromanyezitlerin çıkarılması ve satılması gölün ekolojik özelliği, çanak yapısı bakımından çok tehlike oluşturacaktır. Buradaki kaynaklar biyolojik yaşam için olmazsa olmazdır ve ticari amaçla kesinlikle kullanılmalıdır" diye konuştu. 

Hidromanyezit yataklarının korunması için gölün kirletilmemesi gerektiğini de vurgulayan Dr. Kesici, “Gölün dünden bugüne gelişinde çok önemli olan ekolojik yapı ve biyolojik çeşitliliği korunmalı. Çökellerin oluştuğu yerde erozyona neden olacak yapılaşma, kum alımı ve hareketlilik kesinlikle olmamalıdır. Dünyanın ender alanlarından olan bembeyaz yapıların kararmaması daha güzel adacıklar oluşturması, turkuaz su renginin solmaması için Salda Gölü'nü uzaktan sevmek ve seyretmek gerekir ki gelecek kuşaklarda görebilsinler" dedi. 

Dr. Erol Kesici, beyaz kumulların ticari açıdan çok değerli ve birçok sektörde kullanıldığını belirterek, göl etrafındaki çukura dikkat çekip, geçmişte de kaçak olarak taşındığının bilindiğini kaydetti. Kesici, “Soruşturma ayrıntılı bir şekilde yapılmalıdır. Çünkü tam yağış mevsiminde bu değerli malzemenin yere serilmesinin de bir anlamı yoktur" diye konuştu.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)