'6.2'lik deprem prova gibi değerlendirilmelidir'

İstanbul'un yaklaşık olarak 40 kilometre güneybatısında, Marmara denizi açıklarında yaşanan 6.2 büyüklüğündeki depremin Modified Mercalli Şiddet (MM) ölçeğine göre maksimum 8 şiddetinde hissedildiğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Erdal Coşkun, depremden çıkarılması gereken derslerin çok yönlü olduğunu belirtti.

Bu değerin hasar yapma sınırı olan 6.5'a yakın olduğunu, dolayısıyla depremde, çöken bina olmayıp az hasarlı binalar rapor edildiğini ifade eden Coşkun, “İstanbul özelinde, inşaat mühendisliği bakış açısıyla çıkarılması gereken dersler çok yönlüdür. Yapı tasarımı, uygulama kalitesi, denetim, yapı-zemin etkileşimi ve afet öncesi ve sonrası hazırlıkları konularında ciddi bir farkındalık artışı ve reform ihtiyacı olduğu açıktır, asla rehavete kapılmamalıyız" dedi.

'BU DEPREM BİR UYARI, YENİDEN DÜŞÜNME ZAMANI'

İstanbul gibi yapı stoğu büyük oranda eski ve heterojen olan bir mega kentte, can kaybı ve yaralanma olmadan atlatılan 6.2 büyüklüğündeki depremin uyarılarını almak gerektiğini belirten Coşkun şunları söyledi: “Bu tür bir olay, hem kamuoyun hem de teknik topluluğa yapı güvenliği algısını yeniden şekillendirme fırsatı sunmaktadır" diye konuştu.

"Vatandaşlar binalarının deprem performansı hakkında bilgi sahibi olmalı" diyen Coşkun, belediyeler ve ilgili meslek odalarının öncülüğünde, basit tarama yöntemleriyle halkı bilgilendiren programların geliştirilmesi gerektiğine dikkati çekti. Coşkun, "Her binanın bir 'sağlık karnesi' olmalıdır" ifadelerini kullandı.

'MÜTEAHHİTLİK İÇİN TEKNİK YETERLİLİK VE DENETİM ŞART'

Niteliksiz müteahhitliğin, yapı güvenliği için en büyük tehdit olduğunu söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Erdal Coşkun, "Müteahhitlik, hâlâ kolay erişilebilen bir alan. Bu deprem, toplumda 'kimin yaptığı' ile 'nasıl yapıldığı' arasındaki farkı sorgulatmalıdır. Müteahhitlik için teknik yeterlilik zorunluluğu getirilmesi ve meslek içi denetimin artırılması kaçınılmazdır. İstanbul depreminden, risk odaklı önceliklendirme konusunda da dersler çıkarılması gerekir. Kentsel dönüşüm projelerinde sadece imar kazanımı değil, performansa dayalı değerlendirme, karbon ayak izi, yaşam döngüsü maliyeti gibi sürdürülebilirlik ilkeleri dikkate alınmalıdır" dedi.

BİNA GÜVENLİĞİNDEN ŞÜPHE EDENLERE TAVSİYELER

Coşkun, "İstanbul depremi sonrasında binalarının güvenliği ile ilgili soru işaretlerinin yanıtlanması bireysel güvenlik kadar toplumsal afet bilinci açısından da hayati önem taşır. Bina sakinlerinin, şüphe ve kaygıları varsa öncelikle gözleme dayalı ön değerlendirme yapmalarını tavsiye ediyoruz. Deprem sonrası gözlemlenebilecek önemli sorunlar şunlardır: Taşıyıcı sistem elemanları olan kolon veya kirişlerde derin çatlaklar, donatıların açığa çıkmış olması, bölme duvarlarında sıva çatlaklarından farklı olarak X şeklinde (kesme etkili) çatlaklar, kapı ve pencerelerin kapanmasında zorlanma. binada eğilmeler, oturmalar varsa mutlaka bir uzmandan ayrıntılı teknik değerlendirme talep edilmelidir" diye konuştu.

Yapı sağlığı için teknik inceleme talebinin ikinci aşama olduğunu kaydeden Coşkun, vatandaşların değerlendirme aşaması için izlemesi gereken yolları şöyle özetledi:

“İlçe belediyelerinin yapı kontrol birimlerine başvurarak, binanın deprem güvenliği açısından incelenmesini talep edebilirler. İnceleme için lisanslı bir mühendislik bürosuna ya da yapı denetim firmasına başvuru yapılması önemlidir. Başvurularında 'Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği-2018 (TBDY-2018)' koşullarına uygun olarak performans analizi talep edilmedir."

PERFOMANS ANALİZİ YAPTIRIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Performans analizinin; mevcut durumun planlara aktarılması olarak tanımlanan Rölöve, beton dayanımı ve donatı testleri (karot, donatı tespiti), korozyon, zemin incelemesi, yapı bilgi modeli oluşturularak mevcut binaların performans değerlendirmesi aşamalarından oluştuğunu kaydeden Coşkun, “Performans analizi sonucunda bina riskli ya da risksizdir. Riskli binalar yıkılarak TBDY-2018 esaslarına uygun olarak yeniden yapılır veya güçlendirilir. Yapılacak işlemlerde performans analizi sonuçları belirleyicidir. Eğer binanız riskli çıkarsa: 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında bina 'riskli yapı' ilan edilerek kentsel dönüşüm süreci başlatılabilir. Bu süreçte devlet tarafından kira yardımı, faiz desteği ve teknik danışmanlık sağlanabilir. Bu süreçte, komşuluk bilinciyle ortak hareket etmek önemlidir. Kat maliklerinin kararlılığı süreci hızlandıracak ve güçlendirecektir" ifadelerini kullandı.

İSTANBUL, (DHA)