Piri Reis haritaları, minyatür sanatıyla tablolaştırıldı

Antalya Olgunlaşma Enstitüsü Sanat Tasarım Alanı usta öğreticileri Fatma Başalan ve Nalan Kanat, 2 yıl önce inceledikleri, 16'ncı yüzyılda yaşayan Piri Reis'in haritalarının yer aldığı 'Kitab-ı Bahriye' adlı eserinden etkilendi. Akdeniz kıyılarının yer aldığı 14 harita, geleneksel Türk sanatlarından minyatür ile tablolaştırıldı. Asitsiz el yapımı kağıtlar, doğal yöntemlerle renklendirilip, aharlandıktan (kağıt cilalamak için kullanılan nişasta ve yumurta akından yapılan özel karışım) sonra guaj ve sulu boya kullanılarak aslına uygun akıtma, tarama ve noktalama gibi klasik minyatür teknikleriyle nakşedildi. 2 etapta toplam 2 yılda tamamlanan, Piri Reis'in Fethiye'den İskenderun Körfezi'ne kadar olan Akdeniz kıyıları haritaları, ilk defa Antalya Olgunlaşma Enstitüsü'nce çalışıldı.

'HAYRAN KALDIK'

Usta öğretici Fatma Başalan, çalışmalarını anlatarak, "'Kitab-ı Bahriye' eserini incelediğimizde hayran kaldık. İnanılmaz bir harita tekniği gördük ve onun üzerine bunları resmetmek istedik. Tek tek kıyıları inceledik ve günümüzdeki haritalarla benzerliğini gördükçe hayrete düştük. Haritaların 14'ünü tablolaştırdık. Uygulama aşamasında klasik minyatür tekniklerini kullandık. Çalışmalarımızda asitsiz ve el yapımı kağıtlarımızı doğal yöntemler kullanarak boyadık ve aharladık" dedi.

Haritalardaki Alanya Kalesi'nden etkilendiklerini de belirten Başalan, "Alanya Kalesi'ndeki tersaneyi, mimari yapıları, tepeleri ve detayları gördükçe hayran kaldık. Antalya'ya 14 tabloyu kazandırmak için emek verdik. Bu haritaları yaparken Piri Reis'in yapmış olduğu şekle sadık kalmaya çalıştık. Oradaki çizilen haritayla, günümüzün haritasıyla karşılaştırdık ve hayrete düştük. Çünkü Piri Reis'in çizimleri birebir günümüzle eşleşiyordu. Elmalı Dağı'nı, Tahtalı Dağı'nı veya Aksu Gölü'nü çok rahatlıkla gördük. Side'deki harabelerin bile çizimlerini o haritalarda bulduk" diye konuştu.

Çalışmaya ilk olarak Antalya Limanı'ndan başladıklarını aktaran Başalan, "Antalya merkezden başlayıp Kaş'a kadar bütün kıyıları çalışarak birinci etabı tamamladık. Eserleri yaptıkça daha fazla yapmak istedik. Daha sonra da Antalya'dan İskenderun'a kadar kısmı tamamladık. 7 tablo Antalya-Kaş, 7 tablo da Antalya-İskenderun arasında çalıştık" dedi.

'EMEK EMEK İNCELİKLE ÇALIŞILDI'

Haritaların yoğun emekle 2 yılda tamamlandığını belirten Başalan, "2 yıl sürmesinin başlıca sebeplerinden biri, 'Kitab-ı Bahriye' adlı eserden sonra araştırmalarımız devam etti. Sanat tarihi hocalarımız bunun ön hazırlığını ve araştırmasını yaptı. El yapımı doğal kağıtlar kullandık. Bir kağıdı boyadığımız zaman en az 6 ay onu dinlendirmemiz gerekiyor ki boyamaya veya üzerinde çalışmaya hazır hale gelsin. Üzerine yaptığımız her işlemden sonra bir süre beklemeniz gerektiği için 2 yıla yayıldı. Minyatür tekniklerini kullandığımız için detay detay incelikle ve titizlikle çalıştık. 14 tabloyu 2 yılda tamamladık" diye konuştu.

Usta öğretici Başalan, Piri Reis haritalarının daha önce de çalışıldığını hatırlatarak, "Örneğin; dünya haritası çok meşhurdur. Farklı tekniklerle çalışılarak tişört, bardaklara basıldı ama Akdeniz kıyıları ilk defa Antalya Olgunlaşma Enstitüsü'nde çalışıldı. Daha önce Akdeniz kıyıları, Piri Reis'in haritaları bu şekilde görücüye çıkmamıştı" dedi. 

Aslı DURAN/ ANTALYA, (DHA)