Paha biçilemeyen tarihi halılar, yeniden hayat buluyor

Tarihi İpek Yolu güzergahında bulunan ve adını Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından 1229 yılında yaptırılan Sultanhan Kervansarayı’ndan alan Sultanhanı, halı restorasyonuyla da önemli bir yer tutuyor. İrili- ufaklı 50 atölyenin bulunduğunu ve yaklaşık 1000 kişiye istihdam sağlayan halı restorasyonu, yılda yaklaşık 1 milyon dolar katma değer sağlıyor. Ulu Önder Atatürk'ün, vefat ettiği odanın ipek halısı, Sultan Abdülhamid Han'ın dokuttuğu, İstanbul Valiliği'ne ait yaklaşık 150 yıllık 120 metrekarelik halı ve İngiltere Buckingham Palace Sarayı’nın halısı Sultanhanı'ndaki ustalar tarafından ilmek ilmek aslına uygun olarak restore edildi.

'SULTANHANI AMERİKA VE AVRUPA'DA SES GETİRİYOR'

Sultanhanı Belediye Başkanı ve aynı zamanda Sultansaray Halı atölyesinin sahibi Fahri Solak,  Sultahanı'nın halı sektörüne 1970’li yıllarda el dokuması halı üretimi ve halı restorasyonuyla girdiğini ve 1990'lı yıllardan itibaren de yurt dışına açıldığını belirtti. Sultanhanı'nın halı restorasyonuyla Amerika ve Avrupa'da adının duyulduğunu ifade eden Solak, şunları söyledi:

''Sultanhanı ismi hem Amerika’da hem Avrupa’da gerçekten ses getiriyor. Sultanhanı’na halı meraklılarının ilgisi sırf halı restorasyonu çalışmalarından geçmiyor. Şu an da tüm Avrupa’da moda olan yama işi ve eskitme halılar da Sultanhanı’ndaki ustalarımız tarafından imal ediliyor. Sultanhanı’nın önemli projelerinden biri Buckingham Sarayı halılarının restorasyonudur. İstanbul Dolmabahçe Sarayı halılarının, Sultan 2’nci Abdülhamid’in ayak bastığı halı, Mustafa Kemal Atatürk’ün vefat ettiği odanın ipek halısı, Sultanhanılı ustalar tarafından restore edildi.''

1 MİLYON DOLAR KATMA DEĞER SAĞLIYOR

Solak, ilçede halı sektöründe irili- ufaklı 50 atölyenin bulunduğunu belirterek, ''Sultanhanı’nda yaklaşık 50’ye yakın atölye var. Yaklaşık da 1000 kişi halı restorasyonundan istihdam ve yılda 1 milyon dolar da ilçemize katma değer sağlıyor'' dedi. Solak, ''Bir gün Picasso Türkiye’ye geliyor ve halı restorasyonlarını görünce, Türkiye’de binlerce, milyonlarca Picasso var diyor. Türkiye’deki sıkıntılardan biri de yeni jenerasyonun bu el sanatlarını bilmemesi, bizi üzüyor. Avrupalılar biliyor, Amerikalılar biliyor ama; bizlerin de sahip çıkması lazım" diye konuştu.

Solak, İran, Pakistan ve Hindistan'da da restore işlemi yapıldığını, o bölgelerde işçilik maliyeti ucuz olduğu için de iş yoğunluğunun o bölgeye kaymaya başladığını söyledi. Sultanhanı'daki ustaların işçiliğinden diğer ülkelerden daha kaliteli olduğunu vurgulayan Solak, ''İngiltere'den gelen Buckingham Sarayı halısını 10 yıl önce restore ettik. Bu halı Kafkas dragon halısı, bunun restorasyonu yaklaşık 53 ay sürdü. Biz İngiltere’ye gönderdiğimizde bu halı 8 korumayla güvenlik altına alınmıştı" dedi.

'İLMEK İLMEK DÜĞÜMLERİNİ ATIYORUZ'

30 yıldır halı restorasyonu yaptığını belirten Mehmet Ali Akın, bir halı veya kilimin restorasyonu için saatlerce ilmek ilmek düğüm attıklarını belirtti. Akın, ''Ben bu işe 30 yıl önce başladım. İyi bir usta olabilmek için 8 yıl aralıksız her bir işlemi öğrenmek gerekiyor. Türk halısı, İran halısı, Keşan ve ipek halılarını tamir edebilir hale gelmek için 8 yıl çalışmak gerek. Restorasyon için halı geldiğinde önce yıkamasını yaparız. İplerini ayarladıktan sonra da tamirine başlarız. Tek tek, ilmek ilmek düğümlerini atıyoruz. Alttan yetişen usta da kalmadı'' diye konuştu. 

25 yıldır çalıştığını belirten Cemal Dağlı da, ''25 yıldır halı tamircisiyim. Her gün ilmek ilmek iğneyle kuyu kazmaya devam ediyoruz. Şu an üzerinde çalıştığım halı İran halısıdır. Fransa’dan restorasyon için atölyemize geldi. Yaklaşık 4 aydır, 2 kişi çalışıyoruz ve 1 yıl daha süreceğini tahmin ediyoruz. 24 metrekare İran taban halısı, motifleri de genelde hayvan ve doğayla alakalı. Fiziksel bir yorgunluğum olmuyor ama; gözüm ve beynimin yorulduğunu hissediyorum. Çünkü çok dikkat isteyen bir iş'' dedi.

Hasan DÖNMEZ- Erkan ALTUNTAŞ/AKSARAY, (DHA)