İstanbul'un tarihine dijital belgeleme

Vaniköy Camii geçtiğimiz ay çıkan yangında büyük hasar gördü. Yangın sonrası kültürel mirasın korunması tartışmaları yaşandı.

İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı, İstanbul Boğazı'ndaki 51 caminin dijital belgeleme çalışmalarının yapılması için harekete geçti. 

Camiler lazer tarama ve modelleme yöntemiyle dijital olarak belgeleniyor. Ekiplerin Kuruçeşme'deki Tezkireci Osman Efendi Camii'ndeki çalışmalarını DHA görüntüledi.  Sultan I. Mahmut'un tezkirecisi Osman Efendi tarafından 1740 yılında yaptırılan cami, lazer tarama ve modelleme yöntemiyle kayıt altına alınıyor. Caminin dış cephesini  3D yöntemle modelleniyor.  Tarihi caminin ölçüleri de alınarak içeriden panoramik görüntüler elde edilecek. 

"AFET RİSKİ İÇEREN YAPILARLA İLGİLİ BELLİ BAŞLI ÖNLEMLER ALMAK İSTEDİK"

İstanbul Boğazı'ndaki 51 adet tarihi yalı camiden 10 tanesinin herhangi bir kurul onaylı projesinin olmadığını dile getiren İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanı Oktay Özel,  "4 tanesi de koruma kurulları tarafından bugüne kadar tescillenmemiş. Geçtiğimiz günlerde tabii acı bir tecrübemiz oldu. Bir yangın sonucu tarihi Vaniköy Camii tahrip oldu ciddi oranda. Ve acı bir gerçeği paylaşmak isterim sizlerle. Tarihi Vaniköy Camii henüz 2020'nin Ocak ayında tescillenmişti ve projeleri de onaylı değildi. Tabii bu durum bizi üzen bir durum ve tarihi yapılar için çok hoşumuza giden bir durum da değil. Biz İBB olarak bu tarz tarihi nitelikte olup, afet riski içeren yapılarla ilgili belli başlı önlemler almak istedik. Bunlardan ilki dijital belgeleme yöntemi" diye konuştu. 

51 ADET CAMİNİN TAMAMINDA HIZLA, DİJİTAL BELGELEME YAPMAK İSTİYORUZ

Tarihi Tezkireci Osman Efendi Camii'nin dijital belgeleme yapılan yapılardan biri olduğunu anlatan Özel,  "Tarihi Tezkireci Osman Efendi Camii'nin önündeyiz. 17'nci yüzyılın özel bir yapısı, fevkani bir yapı. Arkadaşlarımız dış cephesini  3D yöntemle modelliyorlar. Ayrıca ölçülerini alacaklar ve içeriden panoramik görüntüler elde edecekler. Biz bugüne kadar Boğaziçi'nde bu yöntemle, 10'a yakın tarihi camiyi modelledik. 51 adet caminin tamamında hızla, dijital belgeleme yapmak istiyoruz. Mülkiyet sahibi Vakıflar Genel Müdürlüğü ile ve ilgili koruma kurullarıyla, bu belgeleri paylaşacağız" ifadelerini kullandı. 

"RESTORASYON DAHA ÖNCE BELGELENMİŞ BELİRLİ KURALLAR ÇERÇEVESİNDE YAPILIYOR"

Bu belgelerin neye yaradığı ile ilgili ise Özel, şu sözlerle anlattı:  "Bu önemli bir konu. Geçtiğimiz günlerde yok olmuş bir tarihi cami söz konusu. Bu caminin yeniden rekonstrüksiyon yöntemiyle restorasyonunun  yapılması gerekiyor. Bu restorasyon da daha önce belgelenmiş belirli kurallar çerçevesinde yapılıyor. O caminin rölövesi,  dijital belgeleme sonucu elde edilen projeler doğrultusunda yeniden inşası söz konusu olacak. Dolayısıyla bizim bugüne kadar özellikle belgelenmemiş 10 cami özelinde yürüttüğümüz bir çalışma var. Hızla, o camilerin başına bir şey gelmeden, biz belgelemek istiyoruz. Arşivlerde bu belgelerin yerini almasını istiyoruz"

"TARİHİ YAPILARDA DÜZENLİ DENETLEME FAALİYETLERİ GERÇEKLEŞTİRİLMELİ"

Tarihi yapılarda düzenli denetleme faaliyetleri yapılması gerektiğini de vurgulayan Özel, "Özellikle Boğaziçi'ndeki tarihi yapılarla ilgili. Vaniköy Camii'ndeki gibi yangınları tekrar yaşamamak için belli başlı önlemler almak  gerekiyor. Bunlardan ilki dijital belgeleme. Bir diğeri de önleyici koruma kapsamında bu camilere küçük küçük müdahalelerle, din görevlilerin bazen iyi niyetli bazen kontrolsüz şekilde yapılar için risk oluşturacak elektrik, tesisat gibi standartlara ve projesine uygun olmayan kabloları taramak. Daha sonra o kabloları, usulsüz uygulamaları yapıdan uzaklaştırmak gibi yöntemlerle bir faaliyete geçmek istiyoruz. Şu an teknik elemanlarımızca 51 camide yoğun  bir değerlendirme ve tarama faaliyetimiz yapılıyor. Önümüzdeki günlerde hazırlamış olacağımız raporu hem yetkili kurumlarla, hem kamuoyu ile paylaşacağız. Tabii birinci grup dediğimiz, çok önemli tarihi niteliği olan, bizim insanlık mirası adına gözbebeğimiz gibi bakmamız gereken çok önemli tarihi yapılarımız var. Bunlardan en önemlileri kara surları, bütün İstanbul surları, tarihi camilerimiz… Bunlar için biz belgeleme çalışmalarımızı daha geniş bir çerçevede değerlendirmek istiyoruz. İstanbul'da belgelenmemiş hiçbir tarihi yapının kalmasını istemiyoruz. Bu tarihi alanlarda, özellikle Boğaziçi'ndeki ahşap ağırlıklı tarihi camilerde, düzenli bir denetleme faaliyeti yürütmemiz gerekiyor. Özellikle biz, mülkiyet sahibi kurumlar, koruma kurulları tarafından düzenli şekilde aykırı uygulamalar denetlenmeli" dedi. 

Beyza Nur GÜLER-Güven USTA//İstanbul, (DHA)