Domatesin merkezinden domates tepkisi

Kumluca Toptancı Hali'nin günlük fiyatlarını gösteren tabloyu paylaşan Kumluca Belediye Başkanı Hüsamettin Çetinkaya, bir günde 2.50 TL olan domatesin 2.20 TL'ye, 3.20 TL olan domatesin ise 2.80 TL'ye, kokteyl domatesin 2.50 TL'den 2.20 TL'ye, oval domatesin de 2.70'den 2.20 TL'ye gerilediğini söyledi. Domates çeşitlerinde en kaliteli ürünlerde ortalama fiyatın 2.5 lira civarında olduğunu belirten Çetinkaya, "Market veya pazarda 4 liraya satılsa kurtarır ama burada 50 kuruş olan biber 9.90 TL. Dolayısıyla tüketicinin koyduğu tepkiye saygı gösteriyorum. Halde 50- 60 kuruş olan biberi 9 lira gösteriyorsanız orada bir yanlışlık vardır. Burada piyasada en değerli ürün ortalama 2.5 lira" dedi.

DOMATESİN MERKEZİ

Kumluca'nın seracılığıyla Türkiye'de tanındığını belirten Başkan Çetinkaya, şöyle konuştu:

“Kış aylarındaki yaş meyve ve sebze ihtiyacının karşılanmasında önemli bir üretim merkezi. Tabi sebzede ilk akla gelen domates. Dünyada en çok üretilen ve tüketilen sebze çeşidi domates. Biz dünyanın 4'üncü büyük üreticisiyiz. Ama Avrupa'da en büyük üreticiyiz. Türkiye'de Antalya en büyük, Antalya'da da en büyük üretim bölgesi Kumluca. Avrupa standartlarında, denetimli ve kontrollü üretim yapılıyor olması, Kumluca ürünlerini ayrıcalıklı hale getiriyor. Ürünün yüzde 50'si ihracata gidiyor. Antalya'daki domates ihracatının yüzde 60'lık kısmını Kumluca'da üretilen domates oluşturuyor."

ÇİFTÇİ ZARAR ETTİĞİNDE 'NİYE ZARAR ETTİ' DİYE KONUŞULMUYOR

Domatesteki pahalılığın arz- talepten kaynaklandığına değinen Çetinkaya, ürün az olup talep fazla olduğunda fiyatın yükseldiğini, piyasa düştüğünde çiftçinin zarar ettiğini bu durumda hiçbir zaman 'Çiftçi niye zarar etti?' sorusuna yanıt aranmadığını belirterek şöyle dedi:

"Böyle istisnai dönemlerde hemen dikkatler burada toplanıyor. Bence ülkede stabil fiyat olmadığı sürece zaman zaman bu tarz şeyler olacaktır. Buğday, nar gibi depolanabilen bir ürün değil sonuçta domates. Kısa sürede tüketilmesi gerekiyor. Çiftçinin sattığı domatesin maliyeti 1.2 lira, yani 1 kilogram domatesi üretmek için fide, gübre ve diğer girdilerin maliyeti. İşçilik hariç. 1.2 liranın altında sattığınız zaman işçilik de görünmüyor. Bu da eklendiğinde 1.5 liranın altında satmamanız lazım. Ama işi bilmeyenler, emek yoğunluğunun farkında olmayanlarca tartışılıyor. Sadece aşılı bir fideye verdiğiniz para 2 liranın üzerinde. Yetişip yetişmeyeceği belli değil. Ama domates 80 kuruşa düştüğünde 40 kuruş altında ve hiç kimse o 40 kuruşu karşılamayı taahhüt etmiyor." 

Başkan Çetinkaya, gün geçtikte rekoltenin arttığına da işaret ederek, “Dar bir zaman diliminde fiyat arttı ve şimdi yüzde 50'ye yakın düştü. Üretim bölgesinde 6 liraya kadar giderken şimdi 3 lira, 2- 2.5 liraya kadar indi. Biraz daha çoğaldığında 1 liranın altına düşecek ve o zaman çiftçi zaten zarar eder" diye konuştu.

"HER MEVSİMDE GÖNÜL RAHATLIĞIYLA TÜKETİLEBİLİR"

Bu yıl havaların 15 Aralık- 1 Mart arasında çok sert geçtiğini anlatan üretici ve ziraat mühendisi Zafer Çiftçi, şöyle devam etti:

“Normalde bu ayda fiyatların bu kadar yükselmemesi lazım ama borsa gibi arz taleple ilgili. Fiyat yüksekliğinin son günleri. Bu günlerde ürün artışı da yaşanmaya başladı. Sadece Kumluca'da değil, Antalya'nın diğer ilçelerinde de ikinci ürün çıkışı başladı ve fiyatlar düşüşe geçti. Çok çeşit domatesimiz var ayrıca. Tüketicimize ürün çeşitliliği sağlamak için bunlar ortaya çıkarıldı. Kamuoyunda yanlış bir algı var, 'efendim mevsimi değil, buna şu katılmış' gibi şeyler tamamen boş laf ve saftadadır. 'Mevsimde yiyin' diye televizyona çıkıp halkımızın dinlediği bazı hocalar tutturdu gidiyor. Yeterince bilgi sahibi olmadıkları için bu lafları ettiklerini düşünüyoruz. İnsanlar her mevsimde gönül rahatlığıyla bu ürünlerden faydalanmalıdır."

ÜRETİM MERKEZİNDE 2.5 LİRA

Kumluca bölgesinde 25 yıldan bu yana serada domates üreten Musa Çetinkaya, domatesin bugün için kendilerine maliyetinin 1.2 lira olduğunu anlatırken şöyle konuştu:

"10-15 yıl önce domatesi 1.5 TL'ye satarken gübrenin çuvalı 18 liraydı. Şu anda yine 1.5- 2 lira arasında satıyoruz gübrenin fiyatı 160 lira. Bir de enflasyonu domatese bağlamamak lazım. Girdi maliyetimiz çok yüksek, çiftçi para kazanamıyor. Şu an domates fiyatı yüksek ama burada 33 gün don oldu, bu geçici bir yükselme ve 10 güne kadar da 1- 1.5 liraya düşer. Ürün bollaşmaya başladı ve bir haftaya ürün miktarı daha da artar. Şu an domates 2.5 lira ama iyi domatesler 3.5- 4 liraya satılıyor. İstanbul'da ise 10-11 liraya satılıyor."

GECE SAATLERİNDE ÜRETİCİ HALDE BEKLEMEYE BAŞLIYOR

Kumluca Hali'ne saat 03.00'ten itibaren hasat ettikleri ürünleri getiren Kumlucalı üreticiler ise sabah saatlerine kadar domateslerine alıcı bekledi. Fiyatlar 2- 2.5 TL'ye kadar düşmüş olmasına rağmen birçok üretici ürünün bir kısmını satabildi. Üreticilerden Galip Çatal, “Saat 04.00 gibi geldik. Ürünler burada alıcılarını bekliyoruz. Bir kısmına müşteri çıktı, hepsine çıkmadı. Girdiler yüksek olduğu için ister istemez tam yüzümüzü güldürmüyor. Daha önce 5-6 liraya sattığımız oldu ama piyasa düştü ve beklediğimiz fiyat yok. 2.5- 3 lira civarı ve büyük ihtimalle daha da düşer" dedi.

Kumluca Yenimahalle'den üretici Mustafa Eski, hale getirdiği oval domatesleri kilogramı 2.5 liradan pazarladı. Fiyatların bugün biraz daha düştüğünü belirten Eski, “Ürün çoğaldı ve haftaya 1.5 lira olabilir. Fiyatlar iyiydi ama düşmeye başladı. Allah'a şükür kazandık ama önümüzdeki günlerde sıkıntı olur. Saat 05.00'te geldim ve 900 kilo domatesi satamadım bekliyoruz. Bugün de 2.5'tan 2'ye düşecek" dedi.

FİDE BAŞINA 3 KİLO KAYIP

Mavikent'te pembe domates üreten Abdullah Keskin, bu yıl soğuk olmasından dolayı fide başına ürün rekoltesinde 3 kilo azalma görüldüğünü söyledi. Keskin, “Halen de geceleri soğuk gidiyor. O nedenle fiyatlar biraz yüksek seviyede. Ama çiftçimiz de bu yılki soğuktan dolayı zor durumda, 50 güne yakın soba yaktık. Ona rağmen bitki üretimde zorlandı. Verim düştü, girdiler yüksek, fiyatlar yüksek, önümüzde ramazan ayı var, temmuza kadar biraz fiyat yüksek olur. Antalya bölgesinde olmamıza rağmen gündüz sıcaklığı normal ama geceleri hala soğuk geçiyor" diye konuştu.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)