Asya ülkelerinden 21 maddelik Antalya Deklarasyonu

TBMM Meclis Başkanı Mustafa Şentop'un başkanlığını üstlendiği APA'nın Antalya'da düzenlenen genel kuruluna Azerbaycan, İran, Suudi Arabistan, Türkmenistan, Yemen ve KKTC Meclis Başkanları ile Irak, Filistin, Rusya, Ürdün, Umman Meclis Başkanvekilleri ve birçok Asya ülkesi parlamenteri katıldı. İki gün süren genel kurul sonunda APA üyesi ülkeler, 21 maddelik Antalya Deklarasyonu'nu kabul etti. Deklarasyonda APA üyelerince, Asya'daki halkların parlak medeniyetler, felsefeler, kültürler, sanatlar, ideolojiler yarattığını ve bilim, teknoloji ve yenilikte büyük başarılar elde ettiğini, Asya ülkelerini birbirine bağlayan köklü tarih, coğrafya, kültür, ekonomi, siyaset ve medeniyet bağlarının altı çizildi.

Antalya Deklarasyonu'nda yer alan 21 madde ise şöyle:

*Terörizme elverişli olabilecek şiddet içeren aşırıcılığın herhangi bir kültür, medeniyet, din veya etnik kökenle ilişkilendirilmemesi ve hoş görülmemesi veya bu aşırıcılığa göz yumulmaması gerektiği kabul edildi. Sorunların radikalleşme, şiddetli aşırılık, terörizm veya savaş yoluyla çözülmesinin büyük zorluklara neden olduğu ve daha da fazla şiddet ürettiği de vurgulandı.

* Acımasız ve meşum faaliyetlerine devam eden PKK/PYD/YPG ve DAEŞ de dahil olmak üzere, terörizmin tüm biçim ve tezahürleriyle uluslararası barış ve güvenliğe yönelik en ciddi tehditlerden biri olmaya devam ettiği belirtildi.

* Terörle mücadelede tüm terör örgütleri, uzantıları, şebekeleri ve bağlantılı gruplarla hiçbir çifte standart olmaksızın mücadelede birlik, samimi ve kararlı duruş sergilenmesi ve aktif mücadeleye devam edileceği vurgulandı.

* Tüm üye parlamentoların halklarına ve hükümetlerine karşı işlenen menfur terör suçunu mümkün olan en güçlü ifadelerle kınayıp, teröre karşı mücadelede hayatlarını feda edenleri anma, kurbanlar ve yaralıların aileleriyle tam dayanışma teyit edildi.

* APA'nın sırasıyla 2016 ve 2019'daki genel kurulları hatırlatılarak, FETÖ ile mücadelesinde Türkiye ile dayanışma ve tam desteği bir kez daha vurgulandı.

* Birleşmiş Milletler Şartı'nın amaç ve ilkelerine, özellikle de uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına ilişkin olanlara bağlılık teyit edildi.

* Basılı, görsel-işitsel, elektronik medya veya başka herhangi bir araç kullanılarak üye parlamentoların meşru hükümetlerinin barışına, istikrarına ve gelişimine zarar veren her türlü nefret savunuculuğu şiddetle kınama, APA üyesi parlamentolardan, Asya vatandaşlarının temel haklarını, özellikle bilgiye erişim hakkı ve ifade özgürlüğünü sınırlamadan, bilgi iletişim teknolojilerinin ve medyanın kötüye kullanılmasının neden olduğu sahte ve uydurma haberlerin, yanlış bilgilerin ve dezenformasyonun çoğalmasına karşı parlamento faaliyetlerini teşvik etmeleri ve sosyal medya platformlarının bilgi iletişim teknolojileri ortamındaki davranışlarının sorumluluğunu üstlenmeleri talep edildi.

* Ticaret, yatırım, özel ekonomik bölgeler, ekonomik koridorlar, kara yolları, demir yolları ihtiyacının altı çizilerek ve enerji iş birliğini teşvik ederek, bölgesel ekonomik iş birliğinin barışçıl kalkınmayı teşvik etmenin ve refahı paylaşmanın önemli bir ayağı olduğu kabul edildi.

* Zorunlu ve düzensiz göçün önlenmesi amacıyla kaynak ülkelerdeki siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik koşulların iyileştirilmesi ve yeterli yaşam koşullarının sağlanması için uluslararası toplumun birlikte hareket etmesi gereği vurgulandı.

* Uluslararası toplumu, bilhassa 1951 Mülteci Sözleşmesi ve protokollerine taraf olanları, şu anda yalnızca ev sahibi ülkeler tarafından üstlenilen mültecilere ve yerinden edilmiş kişiler ev sahipliği yapma yükünün ve sorumluluğunun adil bir şekilde paylaşılmasını sağlamak için uygulanabilir mekanizmalar oluşturmaya davet edildi.

* Kapsamlı bir siyasi çözüme ulaşmak için Yemen'de BM öncülüğünde acil bir ateşkesin sağlanarak barışın inşa edilmesi çağrısı yapıldı. İnsani durumun endişe verici bir şekilde kötüye gitmesi ışığında Yemen vatandaşlarına insani yardımın engellenmeden ulaştırılması ısrarla tavsiye edildi.

* İlgili BM kararlarında belirtildiği gibi, başkenti Kudüs olan, 1967 sınırlarına dayanan bağımsız, egemen ve bütünleşik bir Filistin Devleti'ne destek yeniden teyit edildi.

* İsrail işgal güçlerinin yasa dışı yerleşim faaliyetlerini, yıkımları ve diğer ağır uluslararası hukuk ve insan hakları ihlalleri şiddetle kınandı. Kudüs'ün İslamiyet ve Hristiyanlık için önemini kabul edilirken, yasal statüsü ve tarihsel karakterini değiştirmeye yönelik her türlü girişim reddedildi. BM'nin 194 sayılı Kararı uygulanarak Filistinli mültecilerin anavatanlarına dönüş hakkının sağlanması ve tüm Filistinli mahkumların İsrail hapishanelerinden serbest bırakılması istendi.

* Uluslararası hukukun ilke ve normlarının yanı sıra, ülkelerin iş birliğini güçlendirmek amacıyla, onayladığı anlaşmalara ve diğer uluslararası belgeler kapsamındaki uluslararası yükümlülüklere bağlılık yeniden teyit edildi.

* APA bünyesinde Filistin konusundan sorumlu yeni bir komisyonun kurulması yönündeki güçlü irade beyan edilerek, Uluslararası Sekretarya, bir sonraki genel kurul toplantısına kadar böyle bir komisyonun kurulması için ivedilikle çalışmaya başlama ve gerekli belgeleri hazırlamakla görevlendirildi.

* Myanmar'daki Rohingya Müslümanlarının maruz kaldığı tüm insan hakları ihlalleri ve suistimallerden duyulan derin endişe ifade edilerek, sorumluların cezalandırılması ve mağdurlar için adaletin sağlanması adına tüm önlemlerin alınması istendi. Myanmar'daki tüm şiddet ve uluslararası hukuk ihlallerine derhal son verilmesi çağrısı yapıldı.

* Bangladeş Hükümeti'nin 1,5 milyondan fazla Rohingya nüfusuna ev sahipliği yapma çabaları takdir edilerek, APA üye devletlerinden Rohingya mültecilerin Myanmar'a güvenli ve onurlu bir şekilde geri gönderilmesini sağlamaları talep edildi.

* Çok taraflılığın güçlendirilmesi, uluslararası kuruluşların daha verimli, demokratik, amacına uygun ve şeffaf hale getirilmesi, küresel yönetişim ve kurallar temelindeki uluslararası sistemin desteklendiği açıklandı.

* BM merkezli etkin birçok taraflılığa olan bağlılık teyit edilerek, üye parlamentolar, çok taraflılığı temelden sarsan tek taraflı zorlayıcı önlemlerin olumsuz etkilerini önlemeyi ve azaltmayı amaçlayan tedbirleri benimseme çabalarını sürdürmeye davet edildi.

* İklim değişikliği, çatışmalar, salgın hastalıklar, ulus ötesi suçlar, terörizm, küresel ekonomik dengesizlikler veya çevresel tehditler gibi ortak sınamaları ele almanın en etkili yolunun çok taraflılık olduğuna inanıldığı açıklandı.

* Uluslararası arenada çok boyutlu, kapsamlı ve yoğun iş birliğini geliştirmek ve ortak çıkarları ve değerleri, ikili ve çok taraflı uluslararası ilişkilerin güçlendirilmesine yönelik çığır açıcı stratejileri teşvik etmek için parlamentolar arası ilişkilerin ve parlamenter diplomasinin azami önemi tekrarlandı.

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)