'Tefenni moru' için 11 yıldır koruma bekliyor

MAKÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Genç, Tefenni Meslek Yüksekokulu'nda müdürlük yaptığı 2009'da, arazi çalışmasında bitki türü fark etti. Yaptığı çalışmalarda bitkinin, bölgenin endemik türü olduğunu tespit eden Genç, tescil ettirilmesi için harekete geçti. Baklagiller familyasından ve protein bakımından zengin olan bitki, 'Lathyrus tefennicus' adıyla 2011'de tescil ettirildi. Genç'in mor çiçeklerinden esinlenerek 'Tefenni moru' adını verdiği bitki, literatüre de böyle geçti. Bitkinin yok olmaması ve korumaya alınmasına yönelik çalışmalar başlatan Genç, 11 yıldır sonuç elde edemedi.

'YENİ TÜR OLDUĞUNA KARAR VERDİM'

Prof. Dr. Hasan Genç, bitkiyi incelediğini dile getirerek, "Bu bitki baklagiller familyasından 'Lathyrus tefennicus'. İlk defa 2009 yılında bir arazi çalışması sırasında rastladım, bu bölgede çok yaygın. İnceledim, yeni bir tür olduğuna karar verdim ve adına 'Lathyrus tefennicus' dedim. Dünyanın herhangi bir yerinde 'Lathyrus tefennicus' denildiği zaman Burdur'un Tefenni ilçesinden bir bitki olduğunu anlamış olurlar. Bu aynı zamanda ekoturizm veya bir başka ifadeyle flora turizminin konusu olarak da değerlendirilebilir. Böylece flora turizmine kazandırılmış olur. Bitkilerin tanıtımı için de böyle projeler önemlidir. Dünyada ekoturizm ya da flora turizmi son derece gelişmiş durumda. Bizler de bu alanda çalışmalar yapabiliriz" dedi. 

'TÜRKÇE ADI; TEFENNİ MORU'

'Lathyrus tefennicus'un dünyada sadece Tefenni'de yetiştiğini kaydeden Genç, şöyle devam etti:

"Bitkiyi bulduğum 2009 yılından bu yana üzerinde daha ayrıntılı çalışıyorum fakat bir türlü koruma altına alınamadı veya aldıramadık. Koruma altına alma projesi çıktı ama bakanlıktan ekonomik destek çıkmadı. Ben istiyorum ki Burdur'da, Tefenni'de bu bitkiye sahip çıkılsın, korunsun. Ben şöyle demiştim 'Bu bitkinin fotoğraflarını Tefenni'deki resmi dairelere asalım, herkes bilsin burada yetiştiğini'. Dünyada bir sürü bitki var ama Türkiye'de 12 bin bitki taksonu var, tür alttür ve varyete düzeyinde. Avrupa'daki bütün ülkelerin bitki taksonlarının sayısı kadar bitki sadece ülkemizde. Bu 12 bin bitkinin 4 bin civarı ise sadece Türkiye'de yayılış gösteriyor. Bu bitkilere endemik bitkiler, diyoruz. 'Lathyrus tefennicus' da bunlardan biri. Türkçe adını da 'Tefenni moru' olarak belirledik. Böylelikle Tefenni'nin de fahri tanıtım elçisi olduğumuzu söyleyebiliriz. Bizim amacımız bu bitkiyi korumak, tanıtmak, daha doğrusu güncel tutmak."

'İNSANLAR VARLIĞINDAN HABERSİZ'

Bitkinin mayıs ve haziran sonlarına kadar çiçek açtığını anlatan Genç, "Bezirgan Yaylası yolunda tamamen bir rastlantı olarak bulduk. Makalesini yaptık ve dünya literatürüne 2011 yılında eklendi. İnsanlar bunun varlığından habersiz. Belki bunu dünya literatürüne eklemek bize nasip oldu ama Tefenni'deki bütün kamu görevlilerine ve vatandaşlara 'Tefenni moru'nun korunması ve tanıtımı konularında önemli iş düşüyor. Son yıllarda Türkiye'nin değişik bölgelerinde bitkiler koruma altına alınıyor, koruma projeleri yapılıyor. Bazıları diyor ki 'Alıp bunu başka yere götürelim'. Bu durumu kabul etmemiz mümkün değil çünkü bu bitkinin doğal yayılış alanı burasıdır" diye konuştu. 

'Lathyrus tefennicus'un baklagiller familyasından olması dolayısıyla protein bakımından son derece zengin olduğunu da sözlerine ekleyen Genç, "Belki de buralara keçi sürüleri çok fazla gelmediği için yiyemiyorlar. En güzel tarafı çok yıllık bitki olması. Üst tarafından yense bile seneye tekrar filizlenme sağlıyor. Koruma altına alabilirsek binlerce yıl doğada varlığının devamını sağlayabiliriz" dedi.

Mesut MADAN/ BURDUR, (DHA)